Ad Massurium Sabinum libri
Ex libro V
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
Dig. 28,5,9Ulpianus libro quinto ad Sabinum. Quotiens volens alium heredem scribere alium scripserit in corpore hominis errans, veluti ‘frater meus’ ‘patronus meus’, placet neque eum heredem esse qui scriptus est, quoniam voluntate deficitur, neque eum quem voluit, quoniam scriptus non est. 1Et si in re quis erraverit, ut puta dum vult lancem relinquere, vestem leget, neutrum debebit hoc, sive ipse scripsit sive scribendum dictaverit. 2Sed si non in corpore erravit, sed in parte, puta si, cum dictasset ex semisse aliquem scribi, ex quadrante sit scriptus, Celsus libro duodecimo quaestionum, digestorum undecimo posse defendi ait ex semisse heredem fore, quasi plus nuncupatum sit, minus scriptum: quae sententia rescriptis adiuvatur generalibus. idemque est et si ipse testator minus scribat, cum plus vellet adscribere. 3Sed si maiorem adscripserit testamentarius vel (quod difficilius est probatione) ipse testator, ut pro quadrante semissem, Proculus putat ex quadrante fore heredem, quoniam inest quadrans in semisse: quam sententiam et Celsus probat. 4Sed et si quis pro centum ducenta per notam scripsisset, idem iuris est: nam et ibi utrumque scriptum est et quod voluit et quod adiectum est: quae sententia non est sine ratione. 5Tantundem Marcellus tractat et in eo, qui condicionem destinans inserere non addidit: nam et hunc pro non instituto putat: sed si condicionem addidit dum nollet, detracta ea heredem futurum nec nuncupatum videri quod contra voluntatem scriptum est: quam sententiam et ipse et nos probamus. 6Idem tractat et si testamentarius contra voluntatem testatoris condicionem detraxit vel mutavit, heredem non futurum, sed pro non instituto habendum. 7Sed si, cum primum heredem ex parte dimidia scribere destinasset, primum et secundum scripsit, solus primus scriptus heres videbitur et solus heres existet quasi ex parte dimidia institutus. 8Si quis nomen heredis quidem non dixerit, sed indubitabili signo eum demonstraverit, quod paene nihil a nomine distat, non tamen eo, quod contumeliae causa solet addi, valet institutio. 9Heres institui, nisi ut certe demonstretur, nemo potest. 10Si quis ita dixerit: ‘uter ex fratribus meis Titio et Maevio Seiam uxorem duxerit, ex dodrante, uter non duxerit, ex quadrante heres esto’, hic recte factam institutionem esse certum est: sed quis ex qua parte, incertum. 11Plane erit similis, si ita institutio facta fuerit: ‘uter ex supra scriptis fratribus meis Seiam uxorem duxerit, heres esto’: sed et hanc puto valere institutionem quasi sub condicione factam. 12Heredes iuris successores sunt et, si plures instituantur, dividi inter eos a testatore ius oportet: quod si non fiat, omnes aequaliter heredes sunt. 13Si duo sint heredes instituti, unus ex parte tertia fundi Corneliani, alter ex besse eiusdem fundi, Celsus expeditissimam Sabini sententiam sequitur, ut detracta fundi mentione quasi sine partibus heredes scripti hereditate potirentur, si modo voluntas patris familias manifestissime non refragatur. 14Si quis ita scripserit: ‘Stichus liber esto et, posteaquam liber erit, heres esto’, Labeo, Neratius et Aristo opinantur detracto verbo medio ‘postea’ simul ei et libertatem et hereditatem competere: quae sententia mihi quoque vera videtur. 15Si quis Primum ex triente, Secundum ex triente heredem instituerit et, si Secundus heres non erit, Tertium ex besse heredem scribat, hic Secundo repudiante bessem habebit non solum iure substitutionis, sed et institutionis, id est trientem iure substitutionis, trientem iure institutionis. 16Servus cum libertate institutus si sit alienatus, iuberi adire ab eo potest, cui alienatus est: sed si redemptus sit a testatore, institutio valet et necessarius heres erit. 17Si servus ex die libertatem acceperit et hereditatem pure, mox sit alienatus vel manumissus, videamus, an institutio valeat. et quidem si alienatus non esset, potest defendi institutionem valere, ut die veniente libertatis, quae hereditatem moratur, competente libertate et heres necessarius existat. 18Sed si in diem libertas, hereditas autem sub condicione data sit, si condicio post diem advenientem exstiterit, liber et heres erit. 19Sed et si pure fuerit heres institutus libertate in diem data, si sit alienatus vel manumissus, dici debet heredem eum posse existere. 20Sed et si non ipse servus sit alienatus, sed usus fructus in eo, aeque institutio valet, sed differtur in id tempus quo extinguitur usus fructus.
Übersetzung nicht erfasst.
Dig. 28,5,28Ulpianus libro quinto ad Sabinum. Si ita quis institutus sit: ‘Titius heres esto, si Secundus heres non erit’, deinde: ‘Secundus heres esto’: placet primo gradu Secundum esse institutum.
Übersetzung nicht erfasst.
Dig. 28,7,1Ulpianus libro quinto ad Sabinum. Sub impossibili condicione vel alio mendo factam institutionem placet non vitiari.
Übersetzung nicht erfasst.
Dig. 29,1,6Idem libro quinto ad Sabinum. Si miles unum ex fundo heredem scripserit, creditum quantum ad residuum patrimonium intestatus decessisset: miles enim pro parte testatus potest decedere, pro parte intestatus.
Übersetzung nicht erfasst.
Dig. 30,4Idem libro quinto ad Sabinum. Si quis in fundi vocabulo erravit et Cornelianum pro Semproniano nominavit, debebitur Sempronianus: sed si in corpore erravit, non debebitur. quod si quis, cum vellet vestem legare, suppellectilem adscribsit, dum putat suppellectilis appellatione vestem contineri, Pomponius scribsit vestem non deberi, quemadmodum si quis putet auri appellatione electrum vel aurichalcum contineri vel, quod est stultius, vestis appellatione etiam argentum contineri. rerum enim vocabula immutabilia sunt, hominum mutabilia. 1Si quis heredes instituerit et ita legaverit: ‘quisquis mihi Gallicanarum rerum heres erit, damnas esto dare’, ab omnibus heredibus videri legatum, quoniam ad omnes eos res Gallicanae pertinent.
Übersetzung nicht erfasst.
Dig. 35,1,2Ulpianus libro quinto ad Sabinum. Condicionum quaedam sunt, quae quandoque impleri possunt etiam vivo testatore, ut puta ‘si navis ex Asia venerit’, nam quandoque venerit navis, condicioni paritum videtur: quaedam, quae non nisi post mortem testatoris ‘si decem dederit’ ‘si Capitolium ascenderit’: nam ut paruisse quis condicioni videatur, etiam scire debet hanc condicionem insertam: nam si fato fecerit, non videtur obtemperasse voluntati.
Übersetzung nicht erfasst.
Dig. 40,3,1Ulpianus libro quinto ad Sabinum. Divus Marcus omnibus collegiis, quibus coeundi ius est, manumittendi potestatem dedit:
Dig. 40,4,2Idem libro quinto ad Sabinum. Si quis ita heredem instituerit ‘Titius heres esto. si Titius heres non erit, Stichus heres esto. Stichus liber esto’, non esse Stichum liberum Aristo ait Titio herede existente. mihi videtur posse dici liberum fore, quasi non utique alio gradu acceperit libertatem, sed dupliciter: quo iure utimur.
Idem lib. V. ad Sabin. Aristo sagt, wenn Jemand einen Erben so eingesetzt habe: Titius soll Erbe sein; wenn Titius nicht Erbe sein wird, so soll Stichus Erbe sein; Stichus soll frei sein, so sei Stichus nicht frei, wenn Titius Erbe werde; mir scheint es, dass man sagen könne, er werde frei sein; gleich als ob er die Freiheit nicht blos in dem andern Grade, sondern doppelt erhalten habe, und das befolgen wir als Recht.
Dig. 45,3,3Idem libro quinto ad Sabinum. Si servus rei publicae vel municipii vel coloniae stipuletur, puto valere stipulationem.
Dig. 46,2,4Ulpianus libro quinto ad Sabinum. Si usus fructus debitorem meum delegavero tibi, non novatur obligatio mea: quamvis exceptione doli vel in factum tutus debeat esse adversus me is qui delegatus fuerit, et non solum donec manet ei usus fructus cui delegavi, sed etiam post interitum eius: videbimus quia etiam hoc incommodum sentit, si post mortem meam maneat ei usus fructus. et haec eadem dicenda sunt in qualibet obligatione personae cohaerenti.
Ulp. lib. V. ad Sabin. Wenn ich dir meinen Schuldner eines Niessbrauchs delegirt haben werde, so wird mein Forderungsrecht nicht novirt, obwohl der, welcher von mir delegirt sein wird, gegen mich durch eine Einrede der bösen Absicht oder auf das Geschehene gesichert sein muss; und nicht blos solange, als der Niessbrauch Dessen, welchem ich [jenen] delegirt habe, bestehen bleibt, sondern auch nach dem Untergang desselben werden wir dies finden, weil [der Schuldner] auch den Nachtheil empfinden würde, dass jenem der Niessbrauch nach meinem Tode bleibt. Und Ebendasselbe ist bei jedem mit einer Person zusammenhängenden Forderungsrecht zu sagen.