Corpus iurisprudentiae Romanae

Repertorium zu den Quellen des römischen Rechts

Digesta Iustiniani Augusti

Recognovit Mommsen (1870) et retractavit Krüger (1928)
Deutsche Übersetzung von Otto/Schilling/Sintenis (1830–1833)
Ulp.fideic. I
Fideicommissorum lib.Ulpiani Fideicommissorum libri

Fideicommissorum libri

Ex libro I

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
Dig. 1,1De iustitia et iure (Von der Gerechtigkeit und dem Recht.)Dig. 1,2De origine iuris et omnium magistratuum et successione prudentium (Von dem Ursprung des Rechts und aller Staatsbeamten, so wie der Folge der Rechtsgelehrten.)Dig. 1,3De legibus senatusque consultis et longa consuetudine (Von den Gesetzen, den Senatsbeschlüssen und dem Gewohnheitsrechte.)Dig. 1,4De constitutionibus principum (Von den Constitutionen der Kaiser.)Dig. 1,5De statu hominum (Vom Zustand der Menschen.)Dig. 1,6De his qui sui vel alieni iuris sunt (Von denen, die eigenen Rechtens, und denen, die fremdem Rechte unterworfen sind.)Dig. 1,7De adoptionibus et emancipationibus et aliis modis quibus potestas solvitur (Von der Annahme an Kindes Statt, der Entlassung aus der [väterlichen] Gewalt, und andern Arten deren Aufhebung.)Dig. 1,8De divisione rerum et qualitate (Von der Eintheilung der Sachen und deren Beschaffenheit.)Dig. 1,9De senatoribus (Von den Senatoren.)Dig. 1,10De officio consulis (Von der Amtspflicht des Consuls.)Dig. 1,11De officio praefecti praetorio (Von der Amtspflicht des Präfectus Prätorio.)Dig. 1,12De officio praefecti urbi (Von der Amtspflicht des Stadtvorstehers.)Dig. 1,13De officio quaestoris (Von der Amtspflicht des Quästors.)Dig. 1,14De officio praetorum (Von der Amtspflicht der Prätoren.)Dig. 1,15De officio praefecti vigilum (Von der Amtspflicht des Wachtvorstehers.)Dig. 1,16De officio proconsulis et legati (Von der Amtspflicht des Proconsul und des Legaten.)Dig. 1,17De officio praefecti Augustalis (Von der Amtspflicht des Kaiserlichen Präfecten.)Dig. 1,18De officio praesidis (Von der Amtspflicht des Präsidenten.)Dig. 1,19De officio procuratoris Caesaris vel rationalis (Von der Amtspflicht des Procurators des Kaisers oder Rentbeamten.)Dig. 1,20De officio iuridici (Von der Amtspflicht des Gerichtsverwalters.)Dig. 1,21De officio eius, cui mandata est iurisdictio (Von der Amtspflicht dessen, der mit der Gerichtsbarkeit beauftragt worden ist.)Dig. 1,22De officio adsessorum (Von der Amtspflicht der [Gerichts-] Beisitzer.)
Dig. 2,1De iurisdictione (Von der Gerichtsbarkeit.)Dig. 2,2Quod quisque iuris in alterum statuerit, ut ipse eodem iure utatur (Welche Rechtsgrundsätze Jemand gegen einen Andern aufgebracht hat, die sollen gegen ihn selbst in Anwendung gebracht werden dürfen.)Dig. 2,3Si quis ius dicenti non obtemperaverit (Wenn jemand dem, welcher Recht spricht, nicht gehorcht haben sollte.)Dig. 2,4De in ius vocando (Von der Berufung ins Gericht.)Dig. 2,5Si quis in ius vocatus non ierit sive quis eum vocaverit, quem ex edicto non debuerit (Wenn Jemand vor Gericht berufen worden und nicht gegangen ist, oder die dahin berufen worden sind, welche man dem Edicte nach nicht hätte berufen sollen.)Dig. 2,6In ius vocati ut eant aut satis vel cautum dent (Dass vor Gericht Berufene dahin gehen, oder Bürgen oder anders Sicherheit stellen.)Dig. 2,7Ne quis eum qui in ius vocabitur vi eximat (Dass Niemand den, welcher vor Gericht berufen wird, mit Gewalt entreisse.)Dig. 2,8Qui satisdare cogantur vel iurato promittant vel suae promissioni committantur (Von denen, welche gezwungen werden, Sicherheit zu stellen, oder ein eidliches Versprechen leisten, oder auf ihr einfaches Versprechen entlassen werden.)Dig. 2,9Si ex noxali causa agatur, quemadmodum caveatur (Wie Sicherheit gestellt wird, wenn eine Noxalklage erhoben [oder: wegen Schädenansprüchen geklagt] wird.)Dig. 2,10De eo per quem factum erit quominus quis in iudicio sistat (Von dem, welcher daran Schuld ist, dass sich Jemand nicht vor Gericht stellt.)Dig. 2,11Si quis cautionibus in iudicio sistendi causa factis non obtemperaverit (Wenn Jemand dem geleisteten Versprechen, sich vor Gerichte zu stellen, nicht nachgekommen ist.)Dig. 2,12De feriis et dilationibus et diversis temporibus (Von den Gerichtsferien und Aufschubsgestattungen und der Berechnung verschiedener Zeiten.)Dig. 2,13De edendo (Vom Vorzeigen.)Dig. 2,14De pactis (Von Verträgen.)Dig. 2,15De transactionibus (Von Vergleichen.)
Dig. 40,1De manumissionibus (Von den Freilassungen.)Dig. 40,2De manumissis vindicta (Von den durch den Stab freigelassenen [Sclaven].)Dig. 40,3De manumissionibus quae servis ad universitatem pertinentibus imponuntur (Von den Freilassungen, welche Sclaven ertheilt werden, welche einer Gemeinheit angehören.)Dig. 40,4De manumissis testamento (Von den durch ein Testament freigelassenen [Sclaven.])Dig. 40,5De fideicommissariis libertatibus (Von den fideicommissarischen Freiheiten.)Dig. 40,6De ademptione libertatis (Von der Zurücknahme der Freiheit.)Dig. 40,7De statuliberis (Von den Bedingtfreien.)Dig. 40,8Qui sine manumissione ad libertatem perveniunt (Welche [Sclaven] ohne Freilassung zur Freiheit gelangen.)Dig. 40,9Qui et a quibus manumissi liberi non fiunt et ad legem Aeliam Sentiam (Welche Sclaven durch die Freilassung wegen ihrer selbst, und wegen ihres Freilassers nicht frei werden, und zum Aelisch-Sentischen Gesetz.)Dig. 40,10De iure aureorum anulorum (Von dem Recht der goldenen Ringe.)Dig. 40,11De natalibus restituendis (Von der Zurückversetzung in den Geburtsstand.)Dig. 40,12De liberali causa (Von dem Rechtsstreit über die Freiheit.)Dig. 40,13Quibus ad libertatem proclamare non licet (Welche nicht auf die Freiheit Anspruch machen dürfen.)Dig. 40,14Si ingenuus esse dicetur (Wenn behauptet werden wird, dass [ein Freigelassener] ein Freigeborner sei.)Dig. 40,15Ne de statu defunctorum post quinquennium quaeratur (Dass der Rechtszustand Verstorbener nach fünf Jahren nicht untersucht werden soll.)Dig. 40,16De collusione detegenda (Von der Entdeckung eines heimlichen Einverständnisses.)
Dig. 43,1De interdictis sive extraordinariis actionibus, quae pro his competunt (Von den Interdicten und ausserordentlichen Klagen, die an deren Statt zuständig sind.)Dig. 43,2Quorum bonorum (Welchen Nachlass.)Dig. 43,3Quod legatorum (Was von Vermächtnissen.)Dig. 43,4Ne vis fiat ei, qui in possessionem missus erit (Dass Dem keine Gewalt geschehe, der in den Besitz gesetzt sein wird.)Dig. 43,5De tabulis exhibendis (Von der Auslieferung der Testamente.)Dig. 43,6Ne quid in loco sacro fiat (Dass an einem heiligen Orte Etwas nicht geschehe.)Dig. 43,7De locis et itineribus publicis (Von öffentlichen Plätzen und Wegen.)Dig. 43,8Ne quid in loco publico vel itinere fiat (Dass an einem öffentlichen Platze oder Wege Etwas nicht geschehe.)Dig. 43,9De loco publico fruendo (Von dem Genuss eines öffentlichen Platzes.)Dig. 43,10De via publica et si quid in ea factum esse dicatur (Von öffentlichen Strassen und wenn etwas in demselben errichtet werden sein soll.)Dig. 43,11De via publica et itinere publico reficiendo (Von der Ausbesserung öffentlicher Strassen und Wege.)Dig. 43,12De fluminibus. ne quid in flumine publico ripave eius fiat, quo peius navigetur (Von den Flüssen, dass Etwas in einem öffentlichen Flusse oder an dessen Ufer nicht geschehe, wodurch die Schifffahrt beeinträchtigt wird.)Dig. 43,13Ne quid in flumine publico fiat, quo aliter aqua fluat, atque uti priore aestate fluxit (Dass in einem öffentlichen Fluss Etwas nicht geschehe, wodurch der Wasserfluss gegen den im vorhergehenden Sommer geändert wird.)Dig. 43,14Ut in flumine publico navigare liceat (Dass die Schifffahrt an einem öffentlichen Flusse gestattet sei.)Dig. 43,15De ripa munienda (Von der Befestigung des Ufers.)Dig. 43,16De vi et de vi armata (Von der Gewalt und der Gewalt mit Waffen.)Dig. 43,17Uti possidetis (Wie ihr besitzet.)Dig. 43,18De superficiebus (Von Erbpachtungen.)Dig. 43,19De itinere actuque privato (Von Privatwegen.)Dig. 43,20De aqua cottidiana et aestiva (Vom täglichen Wasser und dem Sommerwasser.)Dig. 43,21De rivis (Von den Kanälen.)Dig. 43,22De fonte (Von den Quellen.)Dig. 43,23De cloacis (Von den Kloaken.)Dig. 43,24Quod vi aut clam (Was gewaltsam oder heimlich.)Dig. 43,25De remissionibus (Von den Remissionen.)Dig. 43,26De precario (Vom bittweisen [Besitzverhältniss].)Dig. 43,27De arboribus caedendis (Vom Baumfällen.)Dig. 43,28De glande legenda (Vom Auflesen der Eicheln.)Dig. 43,29De homine libero exhibendo (Von der Auslieferung freier Menschen.)Dig. 43,30De liberis exhibendis, item ducendis (Von der Auslieferung der Kinder und deren Abführung.)Dig. 43,31Utrubi (Vom (Interdicte) Wo immer.)Dig. 43,32De migrando (Vom Ausziehen lassen.)Dig. 43,33De Salviano interdicto (Vom Salvianischen Interdict.)
Dig. 30,2Idem li­bro pri­mo fi­dei­com­mis­so­rum. Scien­dum est eos de­mum fi­dei­com­mis­sum pos­se re­lin­que­re, qui tes­tan­di ius ha­bent.

Übersetzung nicht erfasst.

Dig. 30,93Ul­pia­nus li­bro pri­mo fi­dei­com­mis­so­rum. Quod fi­dei­com­mis­sum hac­te­nus, qua­te­nus im­pu­bes de­ce­dat, va­le­bit: ce­te­rum si pu­bes fac­tus de­ces­se­rit, eva­nes­cit fi­dei­com­mis­sum.

Übersetzung nicht erfasst.

Dig. 30,95Ul­pia­nus li­bro pri­mo fi­dei­com­mis­so­rum. Vi­den­dum ta­men est, num­quid, si vi­ce ope­ra­rum ro­ga­ve­rit eum ali­quid, de­beat hoc fi­dei­com­mis­sum va­le­re: quod ne­qua­quam di­cen­dum est, quia nec ope­rae in­po­ni hu­ius­mo­di li­ber­to pos­sunt nec im­po­si­tae ex­igun­tur, quam­vis tes­ta­tor ita ca­ve­rit.

Übersetzung nicht erfasst.

Dig. 32,1Ul­pia­nus li­bro pri­mo fi­dei­com­mis­so­rum. Si in­cer­tus quis sit, cap­ti­vus sit an a la­trun­cu­lis ob­ses­sus, tes­ta­men­tum fa­ce­re non pot­est. sed et si sui iu­ris sit igna­rus pu­tet­que se per er­ro­rem, quia a la­tro­ni­bus cap­tus est, ser­vum es­se vel­ut hos­tium, vel le­ga­tus qui ni­hil se a cap­ti­vo dif­fer­re pu­tat, non pos­se fi­dei­com­mit­te­re cer­tum est, quia nec tes­ta­ri pot­est, qui, an li­ceat si­bi tes­ta­ri, du­bi­tat. 1Sed si fi­lius fa­mi­lias vel ser­vus fi­dei­com­mis­sum re­li­que­rit, non va­let: si ta­men ma­nu­mis­si de­ces­sis­se pro­po­nan­tur, con­stan­ter di­ce­mus fi­dei­com­mis­sum re­lic­tum vi­de­ri, qua­si nunc da­tum, cum mors con­tin­git, vi­de­li­cet si du­ra­ve­rit vo­lun­tas post ma­nu­mis­sio­nem. haec uti­que ne­mo cre­det in tes­ta­men­tis nos es­se pro­ba­tu­ros, quia ni­hil in tes­ta­men­to va­let, quo­tiens ip­sum tes­ta­men­tum non va­let, sed si alias fi­dei­com­mis­sum quis re­li­que­rit. 2Hi, qui­bus aqua et ig­ni in­ter­dic­tum est, item de­por­ta­ti fi­dei­com­mis­sum re­lin­que­re non pos­sunt, quia nec tes­ta­men­ti fa­cien­di ius ha­bent, cum sint ἀπόλιδες. 3De­por­ta­tos au­tem eos ac­ci­pe­re de­be­mus, qui­bus prin­ceps in­su­las ad­no­ta­vit vel de qui­bus de­por­tan­dis scrip­sit: ce­te­rum prius quam fac­tum prae­si­dis com­pro­bet, non­dum amis­sis­se quis ci­vi­ta­tem vi­de­tur. pro­in­de si an­te de­ces­sis­set, ci­vis de­ces­sis­se vi­de­tur et fi­dei­com­mis­sum, quod an­te re­li­que­rat, quam sen­ten­tiam pa­te­re­tur, va­le­bit: sed et si post sen­ten­tiam, an­te­quam im­pe­ra­tor com­pro­bet, va­le­bit quod fac­tum est, quia cer­tum sta­tum us­que ad­huc ha­buit. 4A prae­fec­tis ve­ro prae­to­rio vel eo, qui vi­ce prae­fec­tis ex man­da­tis prin­ci­pis co­gnos­cet, item a prae­fec­to ur­bis de­por­ta­tos (quia ei quo­que epis­tu­la di­vi Se­ve­ri et im­pe­ra­to­ris nos­tri ius de­por­tan­di da­tum est) sta­tim amit­te­re ci­vi­ta­tem et id­eo nec tes­ta­men­ti fa­cien­di ius nec fi­dei­com­mit­ten­di con­stat ha­be­re. 5Si quis pla­ne in in­su­lam de­por­ta­tus co­di­cil­los ibi fe­ce­rit et in­dul­gen­tia im­pe­ra­to­ris re­sti­tu­tus is­dem co­di­cil­lis du­ran­ti­bus de­ces­se­rit, pot­est de­fen­di fi­dei­com­mis­sum va­le­re, si mo­do in ea­dem vo­lun­ta­te du­ra­vit. 6Scien­dum est au­tem eo­rum fi­dei com­mit­ti quem pos­se, ad quos ali­quid per­ven­tu­rum est mor­te eius, vel dum eis da­tur vel dum eis non ad­imi­tur. 7Nec tan­tum pro­xi­mi bo­no­rum pos­ses­so­ris, ve­rum in­fe­rio­ris quo­que fi­dei com­mit­te­re pos­su­mus. 8Sed et eius, qui non­dum na­tus est, fi­dei com­mit­ti pos­se, si mo­do na­tus no­bis suc­ces­su­rus sit. 9Il­lud cer­te in­du­bi­ta­te di­ci­tur, si quis in­tes­ta­tus de­ce­dens ab eo, qui pri­mo gra­du ei suc­ce­de­re po­tuit, fi­dei­com­mis­sum re­li­que­rit, si il­lo re­pu­dian­te ad se­quen­tem gra­dum de­vo­lu­ta sit suc­ces­sio, eum fi­dei­com­mis­sum non de­be­re: et ita im­pe­ra­tor nos­ter re­scrip­sit. 10Sed et si a pa­tro­no sit re­lic­tum et ali­quis ex li­be­ris eius mor­tuo eo ad­mis­sus sit ad bo­no­rum pos­ses­sio­nem, idem erit di­cen­dum.

Übersetzung nicht erfasst.

Dig. 32,3Ul­pia­nus li­bro pri­mo fi­dei­com­mis­so­rum. Si mu­lier do­tem sti­pu­la­ta fue­rit et ac­cep­to tu­lit ma­ri­to in hoc do­tem, ut fi­dei­com­mis­sum det, di­cen­dum est fi­dei­com­mis­sum de­be­ri: per­ce­pis­se enim ali­quid a mu­lie­re vi­de­tur. haec ita, si mor­tis cau­sa do­na­tu­ra mu­lier ma­ri­to fe­cit ac­cep­tum. sed et si mor­tis cau­sa au­xe­rit ma­ri­to do­tem vel in ma­tri­mo­nium eius mor­tis cau­sa red­ie­rit, pot­est di­ci fi­dei­com­mis­sum ab eo de­be­ri. 1Iu­lia­nus scri­bit, si ser­vus mi­hi le­ga­tus sit eum­que ma­nu­mit­te­re ro­ga­tus sim, fi­dei­com­mis­sum a me re­lin­qui non pos­se, sci­li­cet si pu­re ro­get: nam si sub con­di­cio­ne vel in diem, prop­ter fruc­tum me­dii tem­po­ris pos­se me ob­li­ga­ri nec Iu­lia­nus du­bi­ta­ret. 2Si rem quis de­beat ex sti­pu­la­tu ei cui rem le­ga­ve­rit, fi­dei com­mit­te­re eius non pot­erit, li­cet ex le­ga­to com­mo­dum sen­ti­re vi­dea­tur, quod do­mi­nium nan­cis­ci­tur sta­tim nec ex­spec­tat ex sti­pu­la­tu ac­tio­nem: for­tas­sis quis di­cat et sump­tus11Die Großausgabe liest sump­tum statt sump­tus. li­tis, quem sus­ti­ne­ret, si ex sti­pu­la­tio­ne li­ti­ga­ret, eum lu­cra­ri. sed ne­qua­quam di­cen­dum est hu­ius fi­dei com­mit­ti pos­se. 3Sed si ha­ben­ti ti­bi pro­prie­ta­tem usum fruc­tum mor­tis cau­sa ces­se­ro, pot­est di­ci fi­dei­com­mit­te­re me pos­se. nec quem­quam mo­veat, quod usus fruc­tus so­let mor­te ex­stin­gui: nam me­dii po­tius tem­po­ris, quo vi­vat qui do­na­vit, com­mo­dum co­gi­te­mus. 4Si au­tem pig­nus de­bi­to­ris li­be­ra­ve­ro mor­tis cau­sa et eius fi­dei com­mis­se­ro, non pot­est va­le­re fi­dei­com­mis­sum.

Übersetzung nicht erfasst.

Dig. 32,5Ul­pia­nus li­bro pri­mo fi­dei­com­mis­so­rum. Si fue­rit mu­ni­ci­pio le­ga­tum re­lic­tum, ab his qui rem pu­bli­cam ge­runt fi­dei­com­mis­sum da­ri pot­est. 1Si quis non ab he­rede vel le­ga­ta­rio, sed ab he­redis vel le­ga­ta­rii he­rede fi­dei­com­mis­sum re­li­que­rit, hoc va­le­re be­ni­gnum est.

Übersetzung nicht erfasst.

Dig. 32,7Ul­pia­nus li­bro pri­mo fi­dei­com­mis­so­rum. Si de­por­ta­ti ser­vo fi­dei­com­mis­sum fue­rit ad­scrip­tum, ad fis­cum per­ti­ne­re di­cen­dum est, ni­si si eum de­por­ta­tus vi­vo tes­ta­to­re alie­na­ve­rit vel fue­rit re­sti­tu­tus: tunc enim ad ip­sum de­be­bit per­ti­ne­re. 1Si mi­les de­por­ta­to fi­dei­com­mis­sum re­li­que­rit, ve­rius est, quod et Mar­cel­lus pro­bat, ca­pe­re eum pos­se. 2Si quis cre­di­to­ri suo le­ga­ve­rit id quod de­bet, fi­dei com­mit­ti eius non pot­erit, ni­si com­mo­dum ali­quod ex le­ga­to con­se­qua­tur, for­te ex­cep­tio­nis ti­mo­re vel si quod in diem de­bi­tum fuit vel sub con­di­cio­ne.

Übersetzung nicht erfasst.

Dig. 34,3,14Ul­pia­nus li­bro pri­mo fi­dei­com­mis­so­rum. Idem est et si in diem de­bi­tor fuit vel sub con­di­cio­ne.

Übersetzung nicht erfasst.