Corpus iurisprudentiae Romanae

Repertorium zu den Quellen des römischen Rechts

Digesta Iustiniani Augusti

Recognovit Mommsen (1870) et retractavit Krüger (1928)
Deutsche Übersetzung von Otto/Schilling/Sintenis (1830–1833)
Gai.ed. prov. XVII
Ad edictum provinciale lib.Gaii Ad edictum provinciale libri

Ad edictum provinciale libri

Ex libro XVII

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
Dig. 1,1De iustitia et iure (Von der Gerechtigkeit und dem Recht.)Dig. 1,2De origine iuris et omnium magistratuum et successione prudentium (Von dem Ursprung des Rechts und aller Staatsbeamten, so wie der Folge der Rechtsgelehrten.)Dig. 1,3De legibus senatusque consultis et longa consuetudine (Von den Gesetzen, den Senatsbeschlüssen und dem Gewohnheitsrechte.)Dig. 1,4De constitutionibus principum (Von den Constitutionen der Kaiser.)Dig. 1,5De statu hominum (Vom Zustand der Menschen.)Dig. 1,6De his qui sui vel alieni iuris sunt (Von denen, die eigenen Rechtens, und denen, die fremdem Rechte unterworfen sind.)Dig. 1,7De adoptionibus et emancipationibus et aliis modis quibus potestas solvitur (Von der Annahme an Kindes Statt, der Entlassung aus der [väterlichen] Gewalt, und andern Arten deren Aufhebung.)Dig. 1,8De divisione rerum et qualitate (Von der Eintheilung der Sachen und deren Beschaffenheit.)Dig. 1,9De senatoribus (Von den Senatoren.)Dig. 1,10De officio consulis (Von der Amtspflicht des Consuls.)Dig. 1,11De officio praefecti praetorio (Von der Amtspflicht des Präfectus Prätorio.)Dig. 1,12De officio praefecti urbi (Von der Amtspflicht des Stadtvorstehers.)Dig. 1,13De officio quaestoris (Von der Amtspflicht des Quästors.)Dig. 1,14De officio praetorum (Von der Amtspflicht der Prätoren.)Dig. 1,15De officio praefecti vigilum (Von der Amtspflicht des Wachtvorstehers.)Dig. 1,16De officio proconsulis et legati (Von der Amtspflicht des Proconsul und des Legaten.)Dig. 1,17De officio praefecti Augustalis (Von der Amtspflicht des Kaiserlichen Präfecten.)Dig. 1,18De officio praesidis (Von der Amtspflicht des Präsidenten.)Dig. 1,19De officio procuratoris Caesaris vel rationalis (Von der Amtspflicht des Procurators des Kaisers oder Rentbeamten.)Dig. 1,20De officio iuridici (Von der Amtspflicht des Gerichtsverwalters.)Dig. 1,21De officio eius, cui mandata est iurisdictio (Von der Amtspflicht dessen, der mit der Gerichtsbarkeit beauftragt worden ist.)Dig. 1,22De officio adsessorum (Von der Amtspflicht der [Gerichts-] Beisitzer.)
Dig. 2,1De iurisdictione (Von der Gerichtsbarkeit.)Dig. 2,2Quod quisque iuris in alterum statuerit, ut ipse eodem iure utatur (Welche Rechtsgrundsätze Jemand gegen einen Andern aufgebracht hat, die sollen gegen ihn selbst in Anwendung gebracht werden dürfen.)Dig. 2,3Si quis ius dicenti non obtemperaverit (Wenn jemand dem, welcher Recht spricht, nicht gehorcht haben sollte.)Dig. 2,4De in ius vocando (Von der Berufung ins Gericht.)Dig. 2,5Si quis in ius vocatus non ierit sive quis eum vocaverit, quem ex edicto non debuerit (Wenn Jemand vor Gericht berufen worden und nicht gegangen ist, oder die dahin berufen worden sind, welche man dem Edicte nach nicht hätte berufen sollen.)Dig. 2,6In ius vocati ut eant aut satis vel cautum dent (Dass vor Gericht Berufene dahin gehen, oder Bürgen oder anders Sicherheit stellen.)Dig. 2,7Ne quis eum qui in ius vocabitur vi eximat (Dass Niemand den, welcher vor Gericht berufen wird, mit Gewalt entreisse.)Dig. 2,8Qui satisdare cogantur vel iurato promittant vel suae promissioni committantur (Von denen, welche gezwungen werden, Sicherheit zu stellen, oder ein eidliches Versprechen leisten, oder auf ihr einfaches Versprechen entlassen werden.)Dig. 2,9Si ex noxali causa agatur, quemadmodum caveatur (Wie Sicherheit gestellt wird, wenn eine Noxalklage erhoben [oder: wegen Schädenansprüchen geklagt] wird.)Dig. 2,10De eo per quem factum erit quominus quis in iudicio sistat (Von dem, welcher daran Schuld ist, dass sich Jemand nicht vor Gericht stellt.)Dig. 2,11Si quis cautionibus in iudicio sistendi causa factis non obtemperaverit (Wenn Jemand dem geleisteten Versprechen, sich vor Gerichte zu stellen, nicht nachgekommen ist.)Dig. 2,12De feriis et dilationibus et diversis temporibus (Von den Gerichtsferien und Aufschubsgestattungen und der Berechnung verschiedener Zeiten.)Dig. 2,13De edendo (Vom Vorzeigen.)Dig. 2,14De pactis (Von Verträgen.)Dig. 2,15 (1,2 %)De transactionibus (Von Vergleichen.)
Dig. 40,1De manumissionibus (Von den Freilassungen.)Dig. 40,2De manumissis vindicta (Von den durch den Stab freigelassenen [Sclaven].)Dig. 40,3De manumissionibus quae servis ad universitatem pertinentibus imponuntur (Von den Freilassungen, welche Sclaven ertheilt werden, welche einer Gemeinheit angehören.)Dig. 40,4De manumissis testamento (Von den durch ein Testament freigelassenen [Sclaven.])Dig. 40,5De fideicommissariis libertatibus (Von den fideicommissarischen Freiheiten.)Dig. 40,6De ademptione libertatis (Von der Zurücknahme der Freiheit.)Dig. 40,7De statuliberis (Von den Bedingtfreien.)Dig. 40,8Qui sine manumissione ad libertatem perveniunt (Welche [Sclaven] ohne Freilassung zur Freiheit gelangen.)Dig. 40,9Qui et a quibus manumissi liberi non fiunt et ad legem Aeliam Sentiam (Welche Sclaven durch die Freilassung wegen ihrer selbst, und wegen ihres Freilassers nicht frei werden, und zum Aelisch-Sentischen Gesetz.)Dig. 40,10De iure aureorum anulorum (Von dem Recht der goldenen Ringe.)Dig. 40,11De natalibus restituendis (Von der Zurückversetzung in den Geburtsstand.)Dig. 40,12De liberali causa (Von dem Rechtsstreit über die Freiheit.)Dig. 40,13Quibus ad libertatem proclamare non licet (Welche nicht auf die Freiheit Anspruch machen dürfen.)Dig. 40,14Si ingenuus esse dicetur (Wenn behauptet werden wird, dass [ein Freigelassener] ein Freigeborner sei.)Dig. 40,15Ne de statu defunctorum post quinquennium quaeratur (Dass der Rechtszustand Verstorbener nach fünf Jahren nicht untersucht werden soll.)Dig. 40,16De collusione detegenda (Von der Entdeckung eines heimlichen Einverständnisses.)
Dig. 43,1De interdictis sive extraordinariis actionibus, quae pro his competunt (Von den Interdicten und ausserordentlichen Klagen, die an deren Statt zuständig sind.)Dig. 43,2Quorum bonorum (Welchen Nachlass.)Dig. 43,3Quod legatorum (Was von Vermächtnissen.)Dig. 43,4Ne vis fiat ei, qui in possessionem missus erit (Dass Dem keine Gewalt geschehe, der in den Besitz gesetzt sein wird.)Dig. 43,5De tabulis exhibendis (Von der Auslieferung der Testamente.)Dig. 43,6Ne quid in loco sacro fiat (Dass an einem heiligen Orte Etwas nicht geschehe.)Dig. 43,7De locis et itineribus publicis (Von öffentlichen Plätzen und Wegen.)Dig. 43,8Ne quid in loco publico vel itinere fiat (Dass an einem öffentlichen Platze oder Wege Etwas nicht geschehe.)Dig. 43,9De loco publico fruendo (Von dem Genuss eines öffentlichen Platzes.)Dig. 43,10De via publica et si quid in ea factum esse dicatur (Von öffentlichen Strassen und wenn etwas in demselben errichtet werden sein soll.)Dig. 43,11De via publica et itinere publico reficiendo (Von der Ausbesserung öffentlicher Strassen und Wege.)Dig. 43,12De fluminibus. ne quid in flumine publico ripave eius fiat, quo peius navigetur (Von den Flüssen, dass Etwas in einem öffentlichen Flusse oder an dessen Ufer nicht geschehe, wodurch die Schifffahrt beeinträchtigt wird.)Dig. 43,13Ne quid in flumine publico fiat, quo aliter aqua fluat, atque uti priore aestate fluxit (Dass in einem öffentlichen Fluss Etwas nicht geschehe, wodurch der Wasserfluss gegen den im vorhergehenden Sommer geändert wird.)Dig. 43,14Ut in flumine publico navigare liceat (Dass die Schifffahrt an einem öffentlichen Flusse gestattet sei.)Dig. 43,15De ripa munienda (Von der Befestigung des Ufers.)Dig. 43,16De vi et de vi armata (Von der Gewalt und der Gewalt mit Waffen.)Dig. 43,17Uti possidetis (Wie ihr besitzet.)Dig. 43,18De superficiebus (Von Erbpachtungen.)Dig. 43,19De itinere actuque privato (Von Privatwegen.)Dig. 43,20De aqua cottidiana et aestiva (Vom täglichen Wasser und dem Sommerwasser.)Dig. 43,21De rivis (Von den Kanälen.)Dig. 43,22De fonte (Von den Quellen.)Dig. 43,23De cloacis (Von den Kloaken.)Dig. 43,24Quod vi aut clam (Was gewaltsam oder heimlich.)Dig. 43,25De remissionibus (Von den Remissionen.)Dig. 43,26De precario (Vom bittweisen [Besitzverhältniss].)Dig. 43,27De arboribus caedendis (Vom Baumfällen.)Dig. 43,28De glande legenda (Vom Auflesen der Eicheln.)Dig. 43,29De homine libero exhibendo (Von der Auslieferung freier Menschen.)Dig. 43,30De liberis exhibendis, item ducendis (Von der Auslieferung der Kinder und deren Abführung.)Dig. 43,31Utrubi (Vom (Interdicte) Wo immer.)Dig. 43,32De migrando (Vom Ausziehen lassen.)Dig. 43,33De Salviano interdicto (Vom Salvianischen Interdict.)
Dig. 2,15,6Gaius li­bro sep­ti­mo de­ci­mo ad edic­tum pro­vin­cia­le. De his con­tro­ver­siis, quae ex tes­ta­men­to pro­fi­cis­cun­tur, ne­que trans­igi ne­que ex­qui­ri ve­ri­tas ali­ter pot­est quam in­spec­tis co­gni­tis­que ver­bis tes­ta­men­ti.

Ad Dig. 2,15,6Windscheid: Lehrbuch des Pandektenrechts, 7. Aufl. 1891, Bd. II, § 414, Note 12.Gaj. lib. XVII. ad Edict. prov. In Streitigkeiten, welche aus einem Testamente entstehen, kann weder ein Vergleich getroffen, noch die Wahrheit auf andre Weise untersucht werden, als wenn man die Worte des Testaments eingesehen und kennen gelernt hat.

Dig. 7,1,56Gaius li­bro sep­ti­mo de­ci­mo ad edic­tum pro­vin­cia­le. An usus fruc­tus no­mi­ne ac­tio mu­ni­ci­pi­bus da­ri de­beat, quae­si­tum est: pe­ri­cu­lum enim es­se vi­de­ba­tur, ne per­pe­tuus fie­ret, quia ne­que mor­te nec fa­ci­le ca­pi­tis de­mi­nutio­ne peritu­rus est, qua ra­tio­ne pro­prie­tas in­uti­lis es­set fu­tu­ra sem­per abs­ce­den­te usu fruc­tu. sed ta­men pla­cuit dan­dam es­se ac­tio­nem. un­de se­quens du­bi­ta­tio est, quo­us­que tuen­di es­sent in eo usu fruc­tu mu­ni­ci­pes: et pla­cuit cen­tum an­nos tuen­dos es­se mu­ni­ci­pes, quia is fi­nis vi­tae long­ae­vi ho­mi­nis est.

Gaj. lib. XVII. ad Ed. prov. Ob Municipalgemeinden eine Klage wegen Niessbrauchs gegeben werden müsse, darüber ist Frage erhoben worden; denn es schien zu befürchten zu sein, dass er von immerwährender Dauer werden würde, weil er weder durch den Tod, noch so leicht durch Standesrechtsveränderung untergehen konnte; weshalb die Eigenheit unnütz sein würde, wenn ihr der Niessbrauch für immer abginge. Dennoch aber hat man sich dahin geneigt, eine Klage zuzugestehen. Hieraus entstand wieder die Streitfrage, wie lange städtische Gemeinden bei dem Niessbrauch zu schützen seien? Und hier hat man nun den Grundsatz angenommen, dass dieselben hundert Jahre lang [dabei] zu schützen seien, weil dies das Lebensziel eines hochbejahrten Mannes ist.

Dig. 28,1,6Gaius li­bro sep­ti­mo de­ci­mo ad edic­tum pro­vin­cia­le. Qui in po­tes­ta­te pa­ren­tis est, tes­ta­men­ti fa­cien­di ius non ha­bet, ad­eo ut, quam­vis pa­ter ei per­mit­tat, ni­hi­lo ma­gis ta­men iu­re tes­ta­ri pos­sit. 1Sur­dus mu­tus tes­ta­men­tum fa­ce­re non pos­sunt: sed si quis post tes­ta­men­tum fac­tum va­le­tu­di­ne aut quo­li­bet alio ca­su mu­tus aut sur­dus es­se coe­pe­rit, ra­tum ni­hi­lo mi­nus per­ma­net tes­ta­men­tum.

Übersetzung nicht erfasst.

Dig. 28,1,8Gaius li­bro sep­ti­mo de­ci­mo ad edic­tum pro­vin­cia­le. Eius qui apud hos­tes est tes­ta­men­tum quod ibi fe­cit non va­let, quam­vis red­ie­rit. 1Si cui aqua et ig­ni in­ter­dic­tum sit, eius nec il­lud tes­ta­men­tum va­let quod an­te fe­cit nec id quod post­ea fe­ce­rit: bo­na quo­que, quae tunc ha­buit cum dam­na­re­tur, pu­bli­ca­bun­tur aut, si non vi­dean­tur lu­cro­sa, cre­di­to­ri­bus con­ce­den­tur. 2In in­su­lam de­por­ta­ti in ea­dem cau­sa sunt: 3Sed rele­ga­ti in in­su­lam et qui­bus ter­ra Ita­li­ca et sua pro­vin­cia in­ter­di­ci­tur tes­ta­men­ti fa­cien­di ius re­ti­nent. 4Hi ve­ro, qui ad fer­rum aut ad bes­tias aut in me­tal­lum dam­nan­tur, li­ber­ta­tem per­dunt bo­na­que eo­rum pu­bli­can­tur: un­de ap­pa­ret amit­te­re eos tes­ta­men­ti fac­tio­nem.

Übersetzung nicht erfasst.

Dig. 28,2,30Gaius li­bro sep­ti­mo de­ci­mo ad edic­tum pro­vin­cia­le. In­ter ce­te­ra, quae ad or­di­nan­da tes­ta­men­ta ne­ces­sa­rio de­si­de­ran­tur, prin­ci­pa­le ius est de li­be­ris he­redi­bus in­sti­tuen­dis vel ex­he­redan­dis, ne prae­teritis is­tis rum­pa­tur tes­ta­men­tum: nam­que fi­lio qui in po­tes­ta­te est prae­terito in­uti­le est tes­ta­men­tum.

Übersetzung nicht erfasst.

Dig. 28,5,31Gaius li­bro sep­ti­mo de­ci­mo ad edic­tum pro­vin­cia­le. Non mi­nus ser­vos quam li­be­ros he­redes in­sti­tue­re pos­su­mus, si mo­do eo­rum sci­li­cet ser­vi sint, quos ip­sos he­redes in­sti­tue­re pos­su­mus, cum tes­ta­men­ti fac­tio cum ser­vis ex per­so­na do­mi­no­rum in­tro­duc­ta est. 1He­redi­ta­rium ser­vum an­te ad­itam he­redi­ta­tem id­eo pla­cuit he­redem in­sti­tui pos­se, quia cre­di­tum est he­redi­ta­tem do­mi­nam es­se de­func­ti lo­cum op­ti­ne­re.

Übersetzung nicht erfasst.

Dig. 29,3,1Gaius li­bro sep­ti­mo de­ci­mo ad edic­tum pro­vin­cia­le. Om­ni­bus, qui­cum­que de­si­de­rant ta­bu­las tes­ta­men­ti in­spi­ce­re vel et­iam de­scri­be­re, in­spi­cien­di de­scri­ben­di­que po­tes­ta­tem fac­tu­rum se prae­tor pol­li­ce­tur: quod vel suo vel alie­no no­mi­ne de­si­de­ran­ti tri­bue­re eum ma­ni­fes­tum est. 1Ra­tio au­tem hu­ius edic­ti ma­ni­fes­ta est: ne­que enim si­ne iu­di­ce trans­igi ne­que apud iu­di­cem ex­qui­ri ve­ri­tas de his con­tro­ver­siis, quae ex tes­ta­men­to pro­fi­cis­ce­ren­tur, ali­ter pot­est quam in­spec­tis co­gni­tis­que ver­bis tes­ta­men­ti. 2Si quis ne­get sigil­lum suum agnos­ce­re, non id­eo qui­dem mi­nus ape­riun­tur ta­bu­lae, sed alias su­spec­tae fiunt.

Übersetzung nicht erfasst.

Dig. 29,3,3Gaius li­bro sep­ti­mo de­ci­mo ad edic­tum pro­vin­cia­le. Ip­si ta­men he­redi vin­di­ca­tio ta­bu­la­rum sic­ut ce­te­ra­rum he­redi­ta­ria­rum re­rum com­pe­tit et ob id ad ex­hi­ben­dum quo­que age­re pot­est.

Übersetzung nicht erfasst.

Dig. 29,4,13Gaius li­bro sep­ti­mo de­ci­mo ad edic­tum pro­vin­cia­le. Et­si non to­tam ali­quis he­redi­ta­tem par­tem­ve eius, ex qua he­res in­sti­tu­tus est, ab in­tes­ta­to pos­si­deat, sed vel mi­ni­mam por­tiun­cu­lam vel et­iam unam ali­quam rem, te­ne­tur hoc edic­to,

Übersetzung nicht erfasst.

Dig. 29,4,15Idem li­bro sep­ti­mo de­ci­mo ad edic­tum pro­vin­cia­le. Nec id in­iquum est, cum ex suo quis­que vi­tio hoc in­com­mo­do ad­fi­cia­tur.

Übersetzung nicht erfasst.

Dig. 29,4,17Idem li­bro sep­ti­mo de­ci­mo ad edic­tum pro­vin­cia­le. Si quis omis­sa cau­sa tes­ta­men­ti om­ni­no eam he­redi­ta­tem non pos­si­deat, ex­clu­dun­tur le­ga­ta­rii: nam li­be­rum cui­que es­se de­bet et­iam lu­cro­sam he­redi­ta­tem omit­te­re, li­cet eo mo­do le­ga­ta li­ber­ta­tes­que in­ter­ci­dunt. sed in fi­dei­com­mis­sa­riis he­redi­ta­ti­bus id pro­vi­sum est, ut, si scrip­tus he­res nol­let ad­ire he­redi­ta­tem, ius­su prae­to­ris ad­eat et re­sti­tuat: quod be­ne­fi­cium his, qui­bus sin­gu­lae res per fi­dei­com­mis­sum re­lic­tae sint, non ma­gis tri­bu­tum est quam le­ga­ta­riis.

Übersetzung nicht erfasst.

Dig. 29,4,19Idem li­bro sep­ti­mo de­ci­mo ad edic­tum pro­vin­cia­le. Prae­ter­ea pa­tro­no quo­que qui ex as­se he­res in­sti­tu­tus est si ab in­tes­ta­to pos­se­de­rit he­redi­ta­tem, com­mo­dum par­tis de­bi­tae, quod ha­bi­tu­rus fo­ret, si ex tes­ta­men­to ad­is­set he­redi­ta­tem, sal­vum ei de­bet es­se.

Übersetzung nicht erfasst.

Dig. 29,5,9Gaius li­bro sep­ti­mo de­ci­mo ad edic­tum pro­vin­cia­le. Cum fis­co ca­du­ca bo­na de­func­ti ad­di­can­tur prop­ter in­ul­tam mor­tem, in eum le­ga­to­rum ac­tio da­tur: et li­ber­ta­tes ra­tae sunt eo­rum sci­li­cet, qui se­na­tus con­sul­to ex­ci­piun­tur.

Übersetzung nicht erfasst.

Dig. 29,5,25Gaius li­bro sep­ti­mo de­ci­mo ad edic­tum pro­vin­cia­le. Le­ge Cor­ne­lia ca­ve­tur de prae­mio ac­cu­sa­to­ris, qui re­qui­si­vit et re­nun­tia­vit eos ser­vos, qui ex ea fa­mi­lia an­te quaes­tio­nem fu­ge­rint, ut in sin­gu­los ser­vos quos con­vi­ce­rit quin­que au­reos ex bo­nis oc­ci­si aut, si in­de red­igi ea quan­ti­tas non pos­sit, ex pu­bli­co ac­ci­piat. quod prae­mium non in om­nes ser­vos, qui sub eo­dem tec­to lo­co­ve fue­rint, sed in eos so­los, qui cae­dem ad­mi­sis­sent, ac­cu­sa­to­ri tri­bui­tur. 1Prae­ter­ea ca­ve­tur, ut de his, qui an­te quaes­tio­nem ha­bi­tam fu­ge­rint, si aper­to tes­ta­men­to li­be­ri scrip­ti in­ve­nian­tur, le­ge de si­ca­riis iu­di­cium fiat ita, ut ex vin­cu­lis cau­sam di­cant et con­vic­ti per­in­de ac ser­vi pu­nian­tur et ei qui con­vi­ce­rit de­ni au­rei prae­mii no­mi­ne da­ren­tur ex bo­nis dam­na­ti. 2Ex hoc edic­to ac­tio pro­fi­cis­ci­tur con­tra eum, qui ad­ver­sus edic­tum prae­to­ris ta­bu­las tes­ta­men­ti ape­ruis­se di­ce­tur vel si quid aliud fe­cis­se di­ce­tur: nam ut ex su­pra dic­tis ap­pa­ret, plu­ra sunt, prop­ter quae poe­na edic­ti con­sti­tu­ta est. pa­lam est au­tem po­pu­la­rem ac­tio­nem es­se, cu­ius poe­na in cen­tum au­reos ex bo­nis dam­na­ti ex­ten­di­tur: et in­de par­tem di­mi­diam ei, cu­ius ope­ra con­vic­tus erit, prae­mii no­mi­ne se da­tu­rum prae­tor pol­li­ce­tur, par­tem in pu­bli­cum red­ac­tu­rum.

Übersetzung nicht erfasst.