Corpus iurisprudentiae Romanae

Repertorium zu den Quellen des römischen Rechts

Digesta Iustiniani Augusti

Recognovit Mommsen (1870) et retractavit Krüger (1928)
Deutsche Übersetzung von Otto/Schilling/Sintenis (1830–1833)
Paul.l. Iul. Pap.
Ad legem Iuliam et Papiam lib.Pauli Ad legem Iuliam et Papiam libri

Ad legem Iuliam et Papiam libri

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50

Ex libro I

Dig. 23,2,44Pau­lus li­bro pri­mo ad le­gem Iu­liam et Pa­piam. Le­ge Iu­lia ita ca­ve­tur: ‘Qui se­na­tor est qui­ve fi­lius ne­pos­ve ex fi­lio pro­ne­pos­ve ex fi­lio na­to cu­ius eo­rum est erit, ne quis eo­rum spon­sam uxo­rem­ve sciens do­lo ma­lo ha­be­to li­ber­ti­nam aut eam, quae ip­sa cu­ius­ve pa­ter ma­ter­ve ar­tem lu­di­cram fa­cit fe­ce­rit. ne­ve se­na­to­ris fi­lia nep­tis­ve ex fi­lio pro­nep­tis­ve ex ne­po­te fi­lio na­to na­ta li­ber­ti­no ei­ve qui ip­se cu­ius­ve pa­ter ma­ter­ve ar­tem lu­di­cram fa­cit fe­ce­rit, spon­sa nup­ta­ve sciens do­lo ma­lo es­to ne­ve quis eo­rum do­lo ma­lo sciens spon­sam uxo­rem­ve eam ha­be­to’. 1Hoc ca­pi­te pro­hi­be­tur se­na­tor li­ber­ti­nam du­ce­re eam­ve, cu­ius pa­ter ma­ter­ve ar­tem lu­di­cram fe­ce­rit: item li­ber­ti­nus se­na­to­ris fi­liam du­ce­re. 2Non ob­est avum et aviam ar­tem lu­di­cram fe­cis­se. 3Nec di­stin­gui­tur, pa­ter in po­tes­ta­te ha­beat fi­liam nec ne: ta­men ius­tam pa­trem in­tel­le­gen­dum Oc­ta­ve­nus ait, ma­trem et­iam si vol­go con­ce­pe­rit. 4Item ni­hil re­fert, na­tu­ra­lis sit pa­ter an ad­op­ti­vus. 5An et is no­ceat, qui an­te­quam ad­op­ta­ret ar­tem lu­di­cram fe­ce­rit? at­que si na­tu­ra­lis pa­ter an­te­quam fi­lia nas­ce­re­tur fe­ce­rit? et si hu­ius no­tae ho­mo ad­op­ta­ve­rit, de­in­de em­an­ci­pa­ve­rit, an non pos­sit du­ci? ac si ta­lis pa­ter na­tu­ra­lis de­ces­sis­set? sed de hoc ca­su con­tra­riam le­gis sen­ten­tiam es­se Pom­po­nius rec­te pu­tat, ut eis non con­nu­me­ren­tur. 6Si post­ea in­ge­nuae uxo­ris pa­ter ma­ter­ve ar­tem lu­di­cram fa­ce­re coe­pe­rit, in­iquis­si­mum est di­mit­te­re eam de­be­re, cum nup­tiae ho­nes­te con­trac­tae sint et for­tas­se iam li­be­ri pro­crea­ti sint. 7Pla­ne si ip­sa ar­tem lu­di­cram fa­ce­re coe­pe­rit, uti­que di­mit­ten­da erit. 8Eas, quas in­ge­nui ce­te­ri pro­hi­ben­tur du­ce­re uxo­res, se­na­to­res non du­cent.

Paul. lib. I. ad leg. Jul. et Pap. In dem Julischen Gesetz wird folgendes bestimmt: Wer Senator ist, oder wer der Sohn, oder der vom Sohn erzeugte Enkel, oder der vom Sohn des Sohnes erzeugte Urenkel irgend einer von den genannten [Personen] ist, [oder] sein wird, soll wissentlich und mit böser Absicht keine Freigelassene, oder keine solche, welche selbst, oder deren Vater oder Mutter die Schauspielerkunst treibt, oder getrieben haben wird, zur Verlobten oder Ehefrau haben; auch soll die Tochter eines Senators, oder die vom Sohn [desselben] erzeugte Enkelin, oder die Urenkelin, welche von einem vom Sohn [desselben] erzeugten Enkel erzeugt worden ist, an einen Freigelassenen oder an einen solchen, der selbst oder dessen Vater oder Mutter die Schauspielerkunst treibt oder getrieben haben wird, wissentlich und mit böser Absicht nicht verlobt oder verheirathet sein; auch soll keiner von diesen wissentlich und mit böser Absicht eine solche zur Verlobten oder Ehefrau haben. 1Durch dieses Capitel wird ein Senator abgehalten, eine Freigelassene oder eine solche, deren Vater oder Mutter die Schauspielerkunst getrieben haben wird, zu heirathen, desgleichen ein Freigelassener, die Tochter eines Senators zu heirathen. 2Das schadet nicht, wenn der Grossvater und die Grossmutter die Schauspielerkunst getrieben haben. 3Auch wird nicht unterschieden, ob der Vater die Tochter in der Gewalt habe, oder nicht; jedoch, sagt Octavenus, sei unter dem Vater ein rechtmässiger zu verstehen, unter der Mutter auch eine solche, welche unehelich empfangen habe. 4Desgleichen macht es nichts aus, ob es der natürliche, oder Adoptivvater sei. 5Obwohl auch das schadet, wenn [der Adoptivvater], ehe er adoptirte, die Schauspielerkunst getrieben haben sollte, und wenn der natürliche Vater, ehe die Tochter geboren wurde, [diese Kunst] getrieben haben sollte? Und ob man wohl [eine Frauensperson] nicht heirathen kann, wenn sie ein mit diesem Schandfleck behafteter Mensch adoptirt, sodann aus der väterlichen Gewalt entlassen haben sollte, und wenn ihr natürlicher Vater, auf welchem ein solcher Schandfleck haftete (talis), gestorben sein sollte? Aber in Bezug auf diesen Fall glaubt Pomponius richtig, finde nach dem Geist des Gesetzes das Gegentheil Statt, so dass er nicht hierher gerechnet werde. 6Wenn der Vater oder die Mutter einer freigeborenen Ehefrau nachher die Schauspielerkunst zu treiben angefangen haben sollte, so würde es höchst unbillig sein, wenn man sich von ihr trennen müsste, wenn eine ehrbare Ehe geschlossen worden ist und vielleicht schon Kinder erzeugt sind. 7Freilich, wenn sie selbst die Schauspielerkunst zu treiben angefangen haben sollte, so wird man sich schlechterdings von ihr trennen müssen. 8Solche, welche die übrigen Freigeborenen zu Frauen zu nehmen abgehalten werden, können Senatoren nicht heirathen.

Dig. 50,16,129Pau­lus li­bro pri­mo ad le­gem Iu­liam et Pa­piam. Qui mor­tui nas­cun­tur, ne­que na­ti ne­que pro­crea­ti vi­den­tur, quia num­quam li­be­ri ap­pel­la­ri po­tue­runt.

Übersetzung nicht erfasst.

Ex libro II

Dig. 1,9,6Pau­lus li­bro se­cun­do ad le­gem Iu­liam et Pa­piam. Se­na­to­ris fi­lius est et is, quem in ad­op­tio­nem ac­ce­pit, quam­diu ta­men in fa­mi­lia eius ma­net: em­an­ci­pa­tus ve­ro no­men fi­lii em­an­ci­pa­tio­ne amit­tit. 1A se­na­to­re in ad­op­tio­nem fi­lius da­tus ei qui in­fe­rio­ris dig­ni­ta­tis est, qua­si se­na­to­ris fi­lius vi­de­tur, quia non amit­ti­tur se­na­to­ria dig­ni­tas ad­op­tio­ne in­fe­rio­ris dig­ni­ta­tis, non ma­gis quam ut con­su­la­ris de­si­nat es­se.

Paul. lib. II. ad leg. Jul. et Pap. Sohn eines Senators ist auch derjenige, welchen [ein Senator] an Kindes Statt angenommen hat, jedoch nur, so lange er in dessen Familie verbleibt; wenn er aus der Gewalt entlassen worden ist, so verliert er durch die Entlassung den Namen eines Sohnes. 1Der von einem Senator Jemandem niederern Standes in Annahme an Kindes Statt übergebene Sohn, wird [fortwährend] als Sohn eines Senators angesehen, weil durch die Annahme an Kindes Statt [von Seiten Jemandes] von niederem Stande, die Senatorwürde nicht verloren geht, so wenig wie Jemand [dadurch] aufhört, Consularmann zu sein.

Dig. 22,5,4Pau­lus li­bro se­cun­do ad le­gem Iu­liam et Pa­piam. Le­ge Iu­lia iu­di­cio­rum pu­bli­co­rum ca­ve­tur, ne in­vi­to de­nun­tie­tur, ut tes­ti­mo­nium li­tis di­cat ad­ver­sus so­ce­rum ge­ne­rum, vi­tri­cum pri­vi­gnum, so­bri­num so­bri­nam, so­bri­no so­bri­na na­tum, eos­ve qui prio­re gra­du sint, item ne li­ber­to ip­sius, li­be­ro­rum eius, pa­ren­tium, vi­ri uxo­ris, item pa­tro­ni pa­tro­nae: et ut ne pa­tro­ni pa­tro­nae ad­ver­sus li­ber­tos ne­que li­ber­ti ad­ver­sus pa­tro­num co­gan­tur tes­ti­mo­nium di­ce­re.

Paul. lib. II. ad leg. Jul. et Pap. Durch das Julische Gesetz von den öffentlichen (peinlichen) Processen wird bestimmt, dass Niemand wider Willen genöthigt werden soll, ein Zeugniss in einem Process gegen seinen Schwiegervater, Schwiegersohn, Stiefvater, Stiefsohn, die Andergeschwisterkinder und die Kinder von Andergeschwisterkindern, oder solche, welche noch auf einem früheren Grade stehen, abzulegen; ingleichen dass nicht der Freigelassene desselben11D. h. der Freigelassene desjenigen, der mit dem, gegen welchen ein Zeugniss abgelegt werden soll, in einem der angegebenen verwandschaftlichen oder schwägerschaftlichen Verhältnisse steht, und daher nicht zum Zeugnisse genöthigt werden kann., der Kinder desselben, der Eltern, des Ehemannes22Wenn es nämlich eine Frauensperson ist, welche aus den angegebenen Gründen nicht wider Willen zum Zeugniss genöthigt werden kann., der Ehefrau, desgleichen des Patrons, oder der Patronin [desselben wider Willen zum Zeugniss genöthigt werden soll], und dass nicht die Patrone [und] die Patroninnen gegen ihre Freigelassenen, sowie nicht die Freigelassenen gegen ihren Patron ein Zeugniss abzulegen gezwungen werden sollen.

Dig. 23,2,47Pau­lus li­bro se­cun­do ad le­gem Iu­liam et Pa­piam. Se­na­to­ris fi­lia, quae cor­po­re quaes­tum vel ar­tem lu­di­cram fe­ce­rit aut iu­di­cio pu­bli­co dam­na­ta fue­rit, im­pu­ne li­ber­ti­no nu­bit: nec enim ho­nos ei ser­va­tur, quae se in tan­tum foe­dus de­du­xit.

Paul. lib. II. ad leg. Jul. et Pap. Die Tochter eines Senators, welche mit ihrem Körper Gewinn oder die Schauspielerkunst getrieben haben, oder in einem öffentlichen Process verurtheilt sein wird, heirathet ungestraft einen Freigelassenen; denn es wird ja die Ehre einer solchen nicht erhalten, welche sich in so grosse Schande gebracht hat.

Dig. 24,3,63Pau­lus li­bro se­cun­do ad le­gem Iu­liam et Pa­piam. Et de­si­nit ser­vus in do­te es­se, quia, cui ma­nu­mit­ten­di cau­sa do­na­re li­ce­ret, ei quo­dam­mo­do do­na­ret, quod per­mit­te­ret ma­nu­mit­te­re.

Paul. lib. II. ad leg. Jul. et Pap. und es hört der Sclav auf, Gegenstand des Heirathsguts zu sein, weil sie dem, dem sie um der Freilassung willen schenken durfte, [dadurch] gewissermaassen schenkte, dass sie ihm erlaubte, freizulassen.

Dig. 35,2,63Pau­lus li­bro se­cun­do ad le­gem Iu­liam et Pa­piam. Pre­tia re­rum non ex af­fec­tu nec uti­li­ta­te sin­gu­lo­rum, sed com­mu­ni­ter fun­gun­tur. nec enim qui fi­lium na­tu­ra­lem pos­si­det tan­to lo­cu­ple­tior est, quod eum, si alius pos­si­de­ret, plu­ri­mo red­emp­tu­rus fuis­set. sed nec il­le, qui fi­lium alie­num pos­si­det, tan­tum ha­bet, quan­ti eum pa­tri ven­de­re pot­est, nec ex­spec­tan­dum est, dum ven­dat, sed in prae­sen­tia, non qua fi­lius ali­cu­ius, sed qua ho­mo aes­ti­ma­tur. ea­dem cau­sa est eius ser­vi, qui no­xam no­cuit: nec enim de­lin­quen­do quis­que pre­tio­sior fit. sed nec he­redem post mor­tem tes­ta­to­ris in­sti­tu­tum ser­vum tan­to plu­ris es­se, quo plu­ris venire pot­est, Pe­dius scri­bit: est enim ab­sur­dum ip­sum me he­redem in­sti­tu­tum non es­se lo­cu­ple­tio­rem, an­te­quam ad­eam, si au­tem ser­vus he­res in­sti­tu­tus sit, sta­tim me lo­cu­ple­tio­rem ef­fec­tum, cum mul­tis cau­sis ac­ci­de­re pos­sit, ne ius­su nos­tro ad­eat: ad­quirit no­bis cer­te cum ad­ie­rit, es­se au­tem prae­pos­te­rum an­te nos lo­cu­ple­tes di­ci, quam ad­quisie­ri­mus. 1Cu­ius de­bi­tor sol­ven­do non est, tan­tum ha­bet in bo­nis, quan­tum ex­ige­re pot­est. 2Non­nul­lam ta­men pre­tio va­rie­ta­tem lo­ca tem­po­ra­que ad­fe­runt: nec enim tan­ti­dem Ro­mae et in His­pa­nia oleum aes­ti­ma­bi­tur nec con­ti­nuis ste­ri­li­ta­ti­bus tan­ti­dem, quan­ti se­cun­dis fruc­ti­bus, dum hic quo­que non ex mo­men­tis tem­po­rum nec ex ea quae ra­ro ac­ci­dat ca­ri­ta­te pre­tia con­sti­tuan­tur.

Übersetzung nicht erfasst.

Dig. 38,1,35Pau­lus li­bro se­cun­do ad le­gem Iu­liam et Pa­piam. Li­ber­ta ma­ior quin­qua­gin­ta an­nis ope­ras prae­sta­re pa­tro­no non co­gi­tur.

Übersetzung nicht erfasst.

Dig. 38,1,37Pau­lus li­bro se­cun­do ad le­gem Iu­liam et Pa­piam. ‘Qui li­ber­ti­nus duos plu­res­ve a se ge­ni­tos na­tas­ve in sua po­tes­ta­te ha­be­bit prae­ter eum, qui ar­tem lu­di­cram fe­ce­rit qui­ve ope­ras suas ut cum bes­tiis pug­na­ret lo­ca­ve­rit: ne quis eo­rum ope­ras do­ni mu­ne­ris aliud­ve quic­quam li­ber­ta­tis cau­sa pa­tro­no pa­tro­nae li­be­ris­ve eo­rum, de qui­bus iu­ra­ve­rit vel pro­mi­se­rit ob­li­ga­tus­ve erit, da­re fa­ce­re prae­sta­re de­be­to’. 1Et si non eo­dem tem­po­re duo in po­tes­ta­te ha­bue­rit vel unum quin­quen­nem, li­be­ra­bi­tur ope­ra­rum ob­li­ga­tio­ne. 1aAmis­si ant­ea li­be­ri ad eas ope­ras, quae post­ea im­po­nun­tur, pro­sunt, ut Iu­lia­nus ait. 2Sed et si uno amis­so ob­li­get se, de­in­de al­ter nas­ca­tur, mul­to ma­gis Pom­po­nius ait amis­sum huic iun­gi, uti li­be­re­tur. 3Ni­hil au­tem in­ter­est, utrum ip­si pro­mit­tat pa­tro­no an eis qui in po­tes­ta­te eius sint. 4Sed si cre­di­to­ri suo li­ber­tum pa­tro­nus dele­ga­ve­rit, non pot­est idem di­ci: so­lu­tio­nis enim vi­cem con­ti­net haec dele­ga­tio. pot­est ta­men di­ci, si in id, quod pa­tro­no pro­mi­sit, alii post­ea dele­ga­tus sit, pos­se eum li­be­ra­ri ex hac le­ge: nam ve­rum est pa­tro­no eum ex­pro­mi­sis­se, quam­vis pa­tro­no nunc non de­beat: quod si ab in­itio dele­gan­te pa­tro­no li­ber­tus pro­mi­se­rit, non li­be­ra­ri eum. 5Non so­lum fu­tu­ra­rum, sed et­iam prae­ter­ita­rum ope­ra­rum li­be­ra­tio fit. 6Iu­lia­nus et­iam si iam pe­ti­tae sunt ope­rae, li­be­ris sub­la­tis ab­so­lu­tio­nem fa­cien­dam. sed si iam ope­ra­rum no­mi­ne con­dem­na­tus est, non pot­est li­be­ra­ri, quon­iam iam pe­cu­niam de­be­re coe­pit. 7Pos­tu­mus li­ber­ti he­redes pa­tris sui non li­be­rat, quod pro­fi­cis­ci li­be­ra­tio a li­ber­to de­bet nec quis­quam post mor­tem li­be­ra­ri in­tel­le­gi pot­est. ex le­ge au­tem na­ti li­be­ri pro­sunt. 8Et­iam­si in per­so­nam li­ber­ti col­la­ta li­be­ra­tio est, fi­de­ius­so­res quo­que li­be­ra­bun­tur ex sen­ten­tia le­gis: quod si li­ber­tus ex­pro­mis­so­rem de­de­rit, ni­hil hoc ca­put ei prod­erit.

Übersetzung nicht erfasst.

Dig. 50,16,134Pau­lus li­bro se­cun­do ad le­gem Iu­liam et Pa­piam. ‘An­ni­cu­lus’ non sta­tim ut na­tus est, sed tre­cen­te­si­mo se­xa­gen­si­mo quin­to die di­ci­tur, in­ci­pien­te pla­ne, non ex­ac­to die, quia an­num ci­vi­li­ter non ad mo­men­ta tem­po­rum, sed ad dies nu­me­ra­mus.

Übersetzung nicht erfasst.

Dig. 50,16,137Pau­lus li­bro se­cun­do ad le­gem Iu­liam et Pa­piam. ‘Ter eni­xa’ vi­de­tur et­iam quae tri­ge­mi­nos pe­pe­re­rit.

Übersetzung nicht erfasst.

Ex libro III

Dig. 1,7,45Pau­lus li­bro ter­tio ad le­gem Iu­liam et Pa­piam. One­ra eius, qui in ad­op­tio­nem da­tus est, ad pa­trem ad­op­ti­vum trans­fe­run­tur.

Paul. lib. III. ad Leg. Jul. et Pap. Die durch den an Kindes Statt angenommenen entstehenden Lasten werden auf den Adoptivvater übertragen.

Dig. 4,6,35Pau­lus li­bro ter­tio ad le­gem Iu­liam et Pa­piam. Qui mit­tun­tur, ut mi­li­tes du­ce­rent aut re­du­ce­rent aut le­gen­di cu­ra­rent, rei pu­bli­cae cau­sa ab­sunt. 1Hi quo­que, qui mis­si sunt ad gra­tu­lan­dum prin­ci­pi. 2Item pro­cu­ra­tor Cae­sa­ris, non so­lum cui re­rum pro­vin­ciae cu­ius­que pro­cu­ra­tio man­da­ta erit, sed et is, cui re­rum quam­vis non om­nium. ita­que plu­res ibi pro­cu­ra­to­res di­ver­sa­rum re­rum rei pu­bli­cae cau­sa ab­es­se in­tel­le­gun­tur. 3Prae­fec­tus quo­que Ae­gyp­ti rei pu­bli­cae cau­sa ab­est, qui­ve aliam ob cau­sam rei pu­bli­cae gra­tia ex­tra ur­bem ab­erit. 4Sed et in ur­ba­ni­cia­nis mi­li­ti­bus idem di­vus Pius con­sti­tuit. 5Quae­si­tum est de eo, qui ad com­pes­cen­dos ma­los ho­mi­nes mis­sus est, an rei pu­bli­cae cau­sa ab­es­set: et pla­cuit rei pu­bli­cae cau­sa eum ab­es­se. 6Item pa­ga­num, qui in ex­pe­di­tio­ne con­su­la­ris ius­su trans­ie­rat ibi­que in acie ce­ci­de­rat: he­redi enim eius suc­cur­ren­dum est. 7Qui rei pu­bli­cae cau­sa Ro­mam pro­fec­tus est, ab­es­se rei pu­bli­cae cau­sa vi­de­tur. sed et si ex­tra pa­triam suam rei pu­bli­cae cau­sa pro­fec­tus sit, et­iam, si per ur­bem ei iter com­pe­tit, rei pu­bli­cae cau­sa ab­est. 8Si­mi­li­ter qui in pro­vin­cia est, ut pri­mum aut do­mo sua pro­fec­tus est aut, cum in ea­dem pro­vin­cia de­git rei pu­bli­cae ad­mi­nis­tran­dae cau­sa, si­mul age­re rem pu­bli­cam coe­pit, ad si­mi­li­tu­di­nem ab­sen­tis ha­be­tur. 9Et dum eat in cas­tra et red­eat, rei pu­bli­cae cau­sa ab­est, quod et eun­dum sit in cas­tra mi­li­ta­tu­ro et red­eun­dum. Vi­via­nus scri­bit Pro­cu­lum re­spon­dis­se mi­li­tem, qui com­mea­tu ab­sit, dum do­mum va­dit aut red­it, rei pu­bli­cae cau­sa ab­es­se, dum do­mi sit, non ab­es­se.

Paul. lib. III. ad leg. Jul. et Pap. Die, welche abgesendet werden, um Soldaten [irgend wohin] zu führen, oder zurückzuführen, oder für Anwerbung derselben zu sorgen, sind des Staats wegen abwesend. 1Diejenigen auch, welche zur Beglückwünschung des Kaisers abgeschickt worden sind. 2Desgleichen ein Geschäftsbesorger (Procurator) des Kaisers, nicht blos ein solcher, dem die Besorgung aller Angelegenheiten in irgend einer Provinz übertragen worden sein wird, sondern auch derjenige, dem [die Besorgung] nur einiger Angelegenheiten [daselbst übertragen worden ist]. Es werden mithin mehrere daselbst [befindliche] Besorger verschiedener Angelegenheiten als des Staates wegen abwesend angesehen. 3Auch der Vorgesetzte Aegyptens (Praefectus Aegypti) ist des Staats wegen abwesend, wie auch jeder, welcher aus einem andern Grunde des Staats wegen sich aus der Hauptstadt entfernt haben sollte. 4Aber auch in Beziehung auf die in der Hauptstadt garnisonirenden Soldaten hat der höchstselige Pius dasselbe verordnet. 5Es ist rücksichtlich desjenigen, welcher zur Zügelung schlechter Menschen abgeschickt ist, die Frage erhoben worden, ob er des Staats wegen abwesend sei? und die Meinung angenommen worden, dass er des Staats wegen abwesend sei. 6Desgleichen ein solcher, der kein Soldat (paganus) ist, wenn er sich in den Feldzug auf Befehl des gewesenen Consuls begeben hat und daselbst in der Schlacht umgekommen ist; denn es muss seinem Erben Hülfe geleistet werden. 7Wer in Angelegenheiten des Staats nach Rom gereist, ist als des Staats wegen abwesend anzusehen. Aber auch wenn Jemand ausserhalb seines Vaterlandes in Angelegenheiten des Staats eine Reise unternommen hat, ist er, sollte ihn auch sein Weg durch die Hauptstadt führen, doch des Staats wegen abwesend. 8Desgleichen wird derjenige, welcher in einer Provinz ist, sobald als er nur aus seiner Behausung abgereist ist, oder, wenn er etwa in jener Provinz lebt, um an der öffentlichen Verwaltung Theil zu nehmen, und die Verwaltung begonnen hat, einem Abwesenden ähnlich gehalten. 9Auch wenn Jemand sich in das Lager begibt und [von da] zurückkehrt, ist er des Staats wegen abwesend, da ja auch derjenige, welcher wirkliche Kriegsdienste leisten will, in das Lager gehen und von da zurückkehren muss. Vivianus schreibt, Proculus habe den Bescheid gegeben, dass ein Soldat, welcher mit Urlaub abwesend ist, während er nach Hause geht oder zurückgeht, des Staats wegen abwesend, während er sich aber zu Hause aufhält, nicht des Staats wegen abwesend sei.

Dig. 4,6,37Pau­lus li­bro ter­tio ad le­gem Iu­liam et Pa­piam. Hi, qui in pro­vin­cia sua ul­tra tem­pus a con­sti­tu­tio­ni­bus con­ces­sum ad­si­dent, pu­bli­ca cau­sa ab­es­se non in­tel­le­gun­tur.

Paul. lib. III. ad leg. Jul. et Pap. Diejenigen, welche in ihrer Provinz über die durch kaiserliche Verordnungen bestimmte Zeit hinaus als Gerichtsbeisitzer verweilen, werden nicht als in öffentlichen Angelegenheiten Abwesende angesehen.

Dig. 49,15,8Pau­lus li­bro ter­tio ad le­gem Iu­liam et Pa­piam. Non ut a pa­tre fi­lius, ita uxor a ma­ri­to iu­re post­li­mi­nii re­cu­pe­ra­ri pot­est, sed tunc, cum et vo­lue­rit mu­lier et ad­huc alii post con­sti­tu­tum tem­pus nup­ta non est: quod si no­lue­rit nul­la cau­sa pro­ba­bi­li in­ter­ve­nien­te, poe­nis di­sci­dii te­ne­bi­tur.

Übersetzung nicht erfasst.

Dig. 50,16,132Pau­lus li­bro ter­tio ad le­gem Iu­liam et Pa­piam. ‘An­ni­cu­lus’ amit­ti­tur, qui ex­tre­mo an­ni die mo­ri­tur. et con­sue­tu­do lo­quen­di id ita es­se de­cla­rat: ‘an­te diem de­ci­mum ka­len­da­rum’, ‘post diem de­ci­mum ka­len­da­rum’: ne­utro enim ser­mo­ne un­de­cim dies sig­ni­fi­can­tur. 1Fal­sum est eam pe­pe­ris­se, cui mor­tuae fi­lius ex­sec­tus est.

Übersetzung nicht erfasst.

Dig. 50,17,208Pau­lus li­bro ter­tio ad le­gem Iu­liam et Pa­piam. Non pot­est vi­de­ri de­sis­se ha­be­re, qui num­quam ha­buit.

Übersetzung nicht erfasst.

Ex libro IV

Dig. 32,87Pau­lus li­bro quar­to ad le­gem Iu­liam et Pa­piam. Et fi­dei­com­mis­sum et mor­tis cau­sa do­na­tio ap­pel­la­tio­ne le­ga­ti con­ti­ne­tur.

Übersetzung nicht erfasst.

Dig. 50,16,138Idem li­bro quar­to ad le­gem Iu­liam et Pa­piam. ‘He­redi­ta­tis’ ap­pel­la­tio­ne bo­no­rum quo­que pos­ses­sio con­ti­ne­tur.

Übersetzung nicht erfasst.

Ex libro V

Dig. 1,3,28Pau­lus li­bro V ad le­gem Iu­liam et Pa­piam. Sed et pos­te­rio­res le­ges ad prio­res per­ti­nent, ni­si con­tra­riae sint, id­que mul­tis ar­gu­men­tis pro­ba­tur.

Paul. lib. V. ad Leg. Jul. et Pap. Auch spätere Gesetze beziehen sich, wenn sie ihnen nicht entgegen sind, auf frühere; dies wird durch viele Beispiele bestätigt.

Dig. 28,5,72Pau­lus li­bro quin­to ad le­gem Iu­liam et Pa­piam. Il­lae au­tem in­sti­tu­tio­nes cap­ta­to­riae non sunt, vel­uti si ita he­redem quis in­sti­tuat: ‘qua ex par­te Ti­tius me he­redem in­sti­tuit, ex ea par­te Mae­vius he­res es­to’, quia in prae­ter­itum, non in fu­tu­rum in­sti­tu­tio col­la­ta est. 1Sed il­lud quae­ri pot­est, an idem ser­van­dum sit quod se­na­tus cen­suit, et­iam­si in aliam per­so­nam cap­tio­nem di­re­xe­rit, vel­uti si ita scrip­se­rit: ‘Ti­tius, si Mae­vium ta­bu­lis tes­ta­men­ti sui he­redem a se scrip­tum os­ten­de­rit pro­ba­ve­rit­que, he­res es­to’, quod in sen­ten­tiam se­na­tus con­sul­ti in­ci­de­re non est du­bium.

Übersetzung nicht erfasst.

Dig. 29,2,68Pau­lus li­bro quin­to ad le­gem Iu­liam et Pa­piam. Cum so­lus ser­vus he­res in­sti­tu­tus sit, sic­ut li­cet uno tem­po­re om­nium do­mi­no­rum ius­su ad­ire he­redi­ta­tem, ita et se­pa­ra­tis tem­po­ri­bus sin­gu­lo­rum ius­su rec­te ad­it: nam quia sae­pius ad­it, non ex tes­ta­men­to, sed ex iu­re do­mi­no­rum venire uti­li­ta­tis cau­sa vi­de­tur, ne al­te­rius fes­ti­na­tio­ne al­te­rius ius lae­da­tur.

Übersetzung nicht erfasst.

Dig. 29,7,20Pau­lus li­bro quin­to ad le­gem Iu­liam et Pa­piam. Si pa­lam he­res nun­cu­pa­tus sit, le­ga­ta au­tem in ta­bu­lis col­la­ta fue­rint, Iu­lia­nus ait ta­bu­las tes­ta­men­ti non in­tel­le­gi, qui­bus he­res scrip­tus non est, et ma­gis co­di­cil­li quam tes­ta­men­tum ex­is­ti­man­dae sint: et hoc pu­to rec­tius di­ci.

Übersetzung nicht erfasst.

Dig. 31,49Pau­lus li­bro quin­to ad le­gem Iu­liam et Pa­piam. Mor­tuo bo­ve qui le­ga­tus est ne­que co­rium ne­que ca­ro de­be­tur. 1Si Ti­tio fru­men­ta­ria tes­se­ra le­ga­ta sit et is de­ces­se­rit, qui­dam pu­tant ex­stin­gui le­ga­tum: sed hoc non est ve­rum, nam cui tes­se­ra vel mi­li­tia le­ga­tur, aes­ti­ma­tio vi­de­tur le­ga­ta. 2La­beo re­fert agrum, cu­ius com­mer­cium non ha­bes, le­ga­ri ti­bi pos­se Tre­ba­tium re­spon­dis­se, quod me­ri­to Pris­cus Ful­ci­nius fal­sum es­se aie­bat. 3Sed Pro­cu­lus ait, si quis he­redem suum eum fun­dum, cu­ius com­mer­cium is he­res non ha­beat, da­re ius­se­rat ei, qui eius com­mer­cium ha­beat, pu­tat he­redem ob­li­ga­tum es­se, quod ve­rius est, vel in ip­sam rem, si haec in bo­nis tes­ta­to­ris fue­rit, vel si non est, in eius aes­ti­ma­tio­nem. 4Si tes­ta­tor da­ri quid ius­sis­set aut opus fie­ri aut mu­nus da­ri, pro por­tio­ne sua eos prae­sta­re, qui­bus pars he­redi­ta­tis ad­cres­ce­ret, ae­que at­que ce­te­ra le­ga­ta, pla­cet.

Übersetzung nicht erfasst.

Dig. 32,88Idem li­bro quin­to ad le­gem Iu­liam et Pa­piam. La­na le­ga­ta ves­tem, quae ex ea fac­ta sit, de­be­ri non pla­cet. 1Sed et ma­te­ria le­ga­ta na­vis ar­ma­rium­ve ex ea fac­tum non vin­di­ce­tur. 2Na­ve au­tem le­ga­ta dis­so­lu­ta ne­que ma­te­ria ne­que na­vis de­be­tur. 3Mas­sa au­tem le­ga­ta scy­phi ex ea fac­ti ex­igi pos­sunt.

Übersetzung nicht erfasst.

Dig. 34,4,6Pau­lus li­bro quin­to ad le­gem Iu­liam et Pa­piam. Trans­la­tio le­ga­ti fit quat­tuor mo­dis: aut enim a per­so­na in per­so­nam trans­fer­tur: aut ab eo qui da­re ius­sus est trans­fer­tur, ut alius det: aut cum res pro re da­tur, ut pro fun­do de­cem au­rei: aut quod pu­re da­tum est, trans­fer­tur sub con­di­cio­ne. 1Sed si id, quod a Ti­tio de­di, a Mae­vio dem, quam­vis so­leant es­se duo eius­dem rei de­bi­to­res, ta­men ve­rius est hoc ca­su ad­emp­tum es­se le­ga­tum: nam cum di­co: ‘quod Ti­tium da­re dam­na­vi, Se­ius dam­nas es­to da­re’, vi­deor di­ce­re, ne Ti­tius det. 2Item si pro fun­do de­cem le­gen­tur, qui­dam pu­tant non es­se ad­emp­tum prius le­ga­tum: sed ve­rius est ad­emp­tum es­se: no­vis­si­ma enim vo­lun­tas ser­va­tur.

Übersetzung nicht erfasst.

Dig. 41,5,4Pau­lus li­bro quin­to ad le­gem Iu­liam et Pa­piam. Con­stat eum, qui tes­ta­men­ti fac­tio­nem ha­bet, pro he­rede usu­ca­pe­re pos­se.

Paul. lib. V. ad leg. Jul. et Pap. Es ist bekannt, dass [nur] Derjenige, wer Testamentsfähigkeit hat, als Erbe ersitzen könne.

Dig. 42,5,29Pau­lus li­bro quin­to ad le­gem Iu­liam et Pa­piam. Fu­fi­dius re­fert sta­tuas in pu­bli­co po­si­tas bo­nis dis­trac­tis eius, cu­ius in ho­no­rem po­si­tae sunt, non es­se emp­to­ris bo­no­rum eius, sed aut pu­bli­cas, si or­nan­di mu­ni­ci­pii cau­sa po­si­tae sint, aut eius, cu­ius in ho­no­rem po­si­tae sint: et nul­lo mo­do eas de­tra­hi pos­se.

Paul. lib. V. ad legem Jul. et Pap. Fufidius sagt: öffentlich aufgestellte Bildsäulen gehören, wenn zu dem Vermögen Dessen, dem zu Ehren sie gesetzt sind, die Gant eröffnet wird, nicht dem Käufer seiner Masse, sondern sind entweder öffentliches Eigenthum, wenn sie zur Zierde der Stadt aufgestellt sind33Vgl. fr. 15. de v. s. 50. 17., oder Dem zugehörig, welchem zu Ehren sie gesetzt sind, und können in keinem Fall weggenommen werden.

Ex libro VI

Dig. 12,4,12Pau­lus li­bro sex­to ad le­gem Iu­liam et Pa­piam. Cum quis mor­tis cau­sa do­na­tio­nem, cum con­va­luis­set do­na­tor, con­di­cit, fruc­tus quo­que do­na­ta­rum re­rum et par­tus et quod ad­cre­vit rei do­na­tae re­pe­te­re pot­est.

Paul. lib. VI. ad Leg. Jul. et Pap. Wenn Jemand eine Schenkung auf den Todesfall, da der Schenker genesen war, condicirt, so kann er auch die Früchte der geschenkten Sachen, und die neugeborenen [Sclaven], und was zur geschenkten Sache angewachsen ist, zurückfordern.

Dig. 30,29Pau­lus li­bro sex­to ad le­gem Iu­liam et Pa­piam. sin au­tem ne­que mo­do ne­que tem­po­re ne­que con­di­cio­ne ne­que lo­co de­bi­tum dif­fe­ra­tur, in­uti­le est le­ga­tum.

Übersetzung nicht erfasst.

Dig. 32,89Idem li­bro sex­to ad le­gem Iu­liam et Pa­piam. Re con­iunc­ti vi­den­tur, non et­iam ver­bis, cum duo­bus se­pa­ra­tim ea­dem res le­ga­tur. item ver­bis, non et­iam re: ‘Ti­tio et Se­io fun­dum ae­quis par­ti­bus do le­go’, quon­iam sem­per par­tes ha­bent le­ga­ta­rii. prae­fer­tur igi­tur om­ni­mo­do ce­te­ris, qui et re et ver­bis con­iunc­tus est. quod si re tan­tum con­iunc­tus sit, con­stat non es­se po­tio­rem. si ve­ro ver­bis qui­dem con­iunc­tus sit, re au­tem non, quaes­tio­nis est, an con­iunc­tus po­tior sit: et ma­gis est, ut et ip­se prae­fe­ra­tur.

Übersetzung nicht erfasst.

Dig. 34,3,29Pau­lus li­bro sex­to ad le­gem Iu­liam et Pa­piam. Si is, qui duos reos pro­mit­ten­di ha­bet, dam­na­ve­rit he­redem, ut utros­que li­be­ret, si al­ter ex his ca­pe­re non pos­sit nec so­cii sint, dele­ga­ri de­be­bit is qui ni­hil ca­pit ei cui hoc com­mo­dum le­ge com­pe­tit: cu­ius pe­ti­tio­ne utrum­que ac­ci­dit, ut et hoc com­mo­dum ad eum per­ve­niat et is qui ca­pit li­be­re­tur. quod si so­cii sint, prop­ter eum qui ca­pax est et il­le ca­pit per con­se­quen­tias li­be­ra­to il­lo per ac­cep­ti­la­tio­nem: id enim eve­ni­ret, et­iam­si so­lum ca­pa­cem li­be­ra­re ius­sus es­set.

Übersetzung nicht erfasst.

Dig. 35,2,65Pau­lus li­bro sex­to ad le­gem Iu­liam et Pa­piam. Si fun­dus le­ga­tus sit quin­qua­gin­ta dig­nus sub hac con­di­cio­ne, si quin­qua­gin­ta he­redi de­dis­set, ple­ri­que pu­tant uti­le es­se le­ga­tum, quia con­di­cio­nis im­plen­dae cau­sa da­tur: nam con­stat et­iam Fal­ci­diam eum pa­ti pos­se. sed si quin­qua­gin­ta au­rei le­ga­ti sint, si quin­qua­gin­ta de­dis­set, di­cen­dum in­uti­le es­se le­ga­tum et ma­gis rid­icu­lum es­se.

Übersetzung nicht erfasst.

Dig. 36,2,24Pau­lus li­bro sex­to ad le­gem Iu­liam et Pa­piam. Si pe­num he­res da­re dam­na­tus sit vel fun­dum et, si non de­dis­set, de­cem, ego ac­ce­pi et pe­num le­ga­tam et trans­la­tam es­se in de­cem, si no­lue­rit pe­num he­res da­re, et tunc pe­cu­niam de­be­ri, cum in­ter­pel­la­tus fun­dum non de­dis­set, et, si in­ter­ea de­ces­se­rit le­ga­ta­rius, tunc he­redi eius non ni­si fun­dum de­be­ri. nam­que cum dic­tum est: ‘at Pu­bli­cius fun­dum da­to’, per­fec­tum est le­ga­tum et cum di­cit: ‘si non de­de­rit, cen­tum da­to’, sub con­di­cio­ne fun­di le­ga­tum ad­emp­tum vi­de­ri eo ca­su, quo cen­tum de­be­ri coe­pe­rint. quo­rum quia con­di­cio vi­vo le­ga­ta­rio non ex­sti­te­rit, for­te quia in­ter­pel­la­tus he­res non sit, eve­nit, ut ad­emp­tio ni­hil ege­rit fun­di­que le­ga­tum du­ra­ve­rit. 1Pla­ne si sic le­ga­tum sit: ‘si pe­num non de­de­rit, de­cem da­to’, di­ci­mus non es­se pe­num le­ga­tum.

Übersetzung nicht erfasst.

Dig. 39,6,35Pau­lus li­bro sex­to ad le­gem Iu­liam et Pa­piam. Se­na­tus cen­suit pla­ce­re mor­tis cau­sa do­na­tio­nes fac­tas in eos, quos lex pro­hi­bet ca­pe­re, in ea­dem cau­sa ha­be­ri, in qua es­sent, quae tes­ta­men­to his le­ga­ta es­sent, qui­bus ca­pe­re per le­gem non li­ce­ret. ex hoc se­na­tus con­sul­to mul­tae va­riae­que quaes­tio­nes agi­tan­tur, de qui­bus pau­ca re­fe­ra­mus. 1Do­na­tio dic­ta est a do­no qua­si do­no da­tum, rap­ta a Grae­co: nam hi di­cunt δῶρον καὶ δωρεῖσθαι. 2Sed mor­tis cau­sa do­na­tio lon­ge dif­fert ab il­la ve­ra et ab­so­lu­ta do­na­tio­ne, quae ita pro­fi­cis­ci­tur, ut nul­lo ca­su re­vo­ce­tur. et ibi qui do­nat il­lum po­tius quam se ha­be­re ma­vult: at is, qui mor­tis cau­sa do­nat, se co­gi­tat at­que amo­re vi­tae re­ce­pis­se po­tius quam de­dis­se ma­vult: et hoc est, qua­re vul­go di­ca­tur: ‘se po­tius ha­be­re vult, quam eum cui do­nat, il­lum de­in­de po­tius quam he­redem suum’. 3Er­go qui mor­tis cau­sa do­nat, qua par­te se co­gi­tat, neg­otium ge­rit, sci­li­cet ut, cum con­va­lue­rit, red­da­tur si­bi: nec du­bi­ta­ve­runt Cas­sia­ni, quin con­dic­tio­ne re­pe­ti pos­sit qua­si re non se­cu­ta prop­ter hanc ra­tio­nem, quod ea quae dan­tur aut ita dan­tur, ut ali­quid fa­cias, aut ut ego ali­quid fa­ciam, aut ut Lu­cius Ti­tius, aut ut ali­quid op­tin­gat, et in is­tis con­dic­tio se­qui­tur. 4Mor­tis cau­sa do­na­tio fit mul­tis mo­dis: alias ex­tra su­spi­cio­nem ul­lius pe­ri­cu­li a sa­no et in bo­na va­le­tu­di­ne po­si­to et cui ex hu­ma­na sor­te mor­tis co­gi­ta­tio est: alias ex me­tu mor­tis aut ex prae­sen­ti pe­ri­cu­lo aut ex fu­tu­ro, si qui­dem ter­ra ma­ri­que, tam in pa­ce quam in bel­lo et tam do­mi quam mi­li­tiae mul­tis ge­ne­ri­bus mor­tis pe­ri­cu­lum me­tui pot­est. nam et sic pot­est do­na­ri, ut om­ni­mo­do ex ea va­le­tu­di­ne do­na­to­re mor­tuo res non red­da­tur, et ut red­da­tur, et­iam­si prior ex ea­dem va­le­tu­di­ne de­ces­se­rit, si ta­men mu­ta­ta vo­lun­ta­te re­sti­tui si­bi vo­lue­rit. et sic do­na­ri pot­est, ut non ali­ter red­da­tur, quam si prior il­le qui ac­ce­pit de­ces­se­rit. sic quo­que pot­est do­na­ri mor­tis cau­sa, ut nul­lo ca­su sit re­pe­ti­tio, id est ne si con­va­lue­rit qui­dem do­na­tor. 5Si quis so­cie­ta­tem per do­na­tio­nem mor­tis cau­sa in­ie­rit, di­cen­dum est nul­lam so­cie­ta­tem es­se. 6Si duo­bus de­bi­to­ri­bus mor­tis cau­sa do­na­tu­rus cre­di­tor uni ac­cep­tum tu­lit et con­va­lue­rit, eli­ge­re pot­est, utri eo­rum con­di­cat. 7Sed qui mor­tis cau­sa in an­nos sin­gu­los pe­cu­niam sti­pu­la­tus est, non est si­mi­lis ei, cui in an­nos sin­gu­los le­ga­tum est: nam li­cet mul­ta es­sent le­ga­ta, sti­pu­la­tio ta­men una est et con­di­cio eius cui ex­pro­mis­sum est se­mel in­tuen­da est.

Paul. lib. VI. ad Leg. Jul. et Pap. Der Senat verordnete, dass Schenkungen auf den Todesfall, welche Solchen gemacht worden, denen das Gesetz deren Erwerbung untersage, eben so beurtheilt werden sollten, wie Vermächtnisse, welche durch Testament Solchen hinterlassen worden, denen das Gesetz die Erwerbung versage. Aus diesem Senatusschlusse haben sich viele und mannichfaltige Fragen ergeben, worüber wir uns ein wenig verbreiten wollen. 1Die Benennung „Schenkung“ (donatio) stammt von „Geschenk“ (donum), gleichsam zum Geschenke gegeben: entnommen von den Griechen; denn diese sagen δῶρον und δωρεῖσθαι (Geschenk und schenken). 2Aber die Schenkung auf den Todesfall ist weit verschieden von jener wahren und unbedingten Schenkung, welche in der Art entsteht, dass sie in keinem Falle widerrufen werden solle. Dabei will der Schenker, dass lieber der Beschenkte, als er selbst habe: aber Jener, welcher auf den Todesfall schenkt, ist auf sich bedacht, und wünscht aus Liebe zum Leben vielmehr zu behalten, als zu geben; und hierin liegt der Grund der gewöhnlichen Erklärung: „er will lieber selbst etwas behalten, als der es haben soll, dem er es schenkt: aber dieser lieber es haben soll, als sein [des Schenkers] Erbe.“ 3Wer demnach auf den Todesfall schenkt, erwirbt, insofern er auf sich bedacht ist, einen Anspruch, dass ihm nämlich, wenn er genesen, die Sache zurückgegeben werde. Die Cassianer bezweifelten auch nicht, dass man [solche] mit der Condiction zurückfordern könne, als wenn die Gegenleistung nicht erfolgt wäre aus dem nämlichen Grunde, gleichwie auch hinsichtlich dessen, was gegeben, oder unter der Bedingung gegeben wird, dass Du etwas thuest, oder dass ich, oder dass Lucius Titius etwas thue, oder dass sich etwas ereigne, die Condiction eintritt. 4Die Schenkung auf den Todesfall geschieht auf vielfache Weise. Bald ohne Ahndung irgend einer Gefahr von einem Gesunden und sich wohl Befindenden, der nach dem Gang der Natur an den Tod denkt. Bald aus Furcht vor dem Tode, wegen einer gegenwärtigen, oder künftigen Gefahr: da zu Lande und zu Wasser, sowohl im Frieden, als im Kriege, zu Hause, als im Felde, auf viele Arten Todesgefahr befürchtet werden kann. Auch so kann geschenkt werden, dass, wenn der Schenker an jener Krankheit stirbt, die Sache durchaus nicht zurückgegeben werden solle, und dass sie zurückgegeben werden solle, wenn derselbe auch an jener Krankheit verstorben, jedoch seinen Willen geändert und die Zurückgabe an ihn verordnet hat. Auch in der Art kann geschenkt werden, dass die Rückgabe nicht anders erfolgen solle, als wenn der Empfänger zuvor gestorben. Gleichfalls kann so auf den Todesfall geschenkt werden, dass in keinem Falle die Zurückforderung Statt finden solle, d. h. nicht einmal wenn der Schenker genesen. 5Wenn Jemand durch eine Schenkung auf den Todesfall einen Gesellschaftsvertrag eingegangen hat: von diesem Falle muss behauptet werden, der Gesellschaftsvertrag sei nichtig. 6Wenn der Gläubiger, um zweien Schuldnern eine Schenkung auf den Todesfall zu machen, Einem seine Forderung erlassen hat, und wieder genesen ist, so hat er die Wahl, gegen welchen von beiden er die Condiction anstellen wolle. 7Aber wer sich auf den Todesfall eine jährliche Geldleistung stipulirt hat, hat mit Jenem keine Aehnlichkeit, dem eine solche Leistung vermacht worden ist: denn dies sind viele Vermächtnisse; jenes ist aber nur eine Stipulation, und man hat auf die Erwerbsfähigkeit Dessen, dem das Versprechen gemacht worden, nur zu einem Zeitpunkte zu sehen.

Dig. 50,16,140Pau­lus li­bro sex­to ad le­gem Iu­liam et Pa­piam. ‘Ce­pis­se’ quis in­tel­le­gi­tur, quam­vis alii ad­quisiit.

Übersetzung nicht erfasst.

Dig. 50,16,142Pau­lus li­bro sex­to ad le­gem Iu­liam et Pa­piam. Tri­pli­ci mo­do con­iunc­tio in­tel­le­gi­tur: aut enim re per se con­iunc­tio con­tin­git, aut re et ver­bis, aut ver­bis tan­tum. nec du­bium est, quin con­iunc­ti sint, quos et no­mi­num et rei com­ple­xus iun­git, vel­uti ‘Ti­tius et Mae­vius ex par­te di­mi­dia he­redes sun­to’, vel ita ‘Ti­tius Mae­vius­que he­redes sun­to’, vel ‘Ti­tius cum Mae­vio ex par­te di­mi­dia he­redes sun­to’. vi­dea­mus au­tem, ne et­iam si hos ar­ti­cu­los de­tra­has ‘et’ ‘que’ ‘cum’, in­ter­dum ta­men con­iunc­tos ac­ci­pi opor­teat, vel­uti ‘Lu­cius Ti­tius, Pu­blius Mae­vius ex par­te di­mi­dia he­redes sun­to’, vel ita ‘Pu­blius Mae­vius, Lu­cius Ti­tius he­redes sun­to. Sem­pro­nius ex par­te di­mi­dia he­res es­to’, ut Ti­tius et Mae­vius ve­niant in par­tem di­mi­diam et re et ver­bis con­iunc­ti vi­dean­tur. ‘Lu­cius Ti­tius ex par­te di­mi­dia he­res es­to. Se­ius ex par­te, qua Lu­cium Ti­tium he­redem in­sti­tui, he­res es­to. Sem­pro­nius ex par­te di­mi­dia he­res es­to’. Iu­lia­nus du­bi­ta­ri pos­se, tres sem­is­ses fac­ti sint an Ti­tius in eun­dem sem­is­sem cum Gaio Se­io in­sti­tu­tus sit. sed eo, quod Sem­pro­nius quo­que ex par­te di­mi­dia scrip­tus est, ve­ri­si­mi­lius es­se in eun­dem sem­is­sem duos co­ac­tos et con­iunc­tim he­redes scrip­tos es­se.

Übersetzung nicht erfasst.

Ex libro VII

Dig. 32,90Idem li­bro sep­ti­mo ad le­gem Iu­liam et Pa­piam. No­mi­na­tim le­ga­tum ac­ci­pien­dum est, quod a quo le­ga­tum sit in­tel­le­gi­tur, li­cet no­men pro­nun­tia­tum non sit.

Übersetzung nicht erfasst.

Dig. 33,2,21Pau­lus li­bro sep­ti­mo ad le­gem Iu­liam et Pa­piam. Ti­tio usus fruc­tus Sti­chi aut, si na­vis ex Asia ve­ne­rit, de­cem le­ga­ta sunt. non pe­tet usum fruc­tum, an­te­quam con­di­cio de­cem ex­is­tat vel de­fi­ciat, ne po­tes­tas he­redi utrum ve­lit dan­di au­fe­ra­tur.

Übersetzung nicht erfasst.

Dig. 35,1,60Pau­lus li­bro sep­ti­mo ad le­gem Iu­liam et Pa­piam. In fac­to con­sis­ten­tes con­di­cio­nes va­rie­ta­tem ha­bent et qua­si tri­per­ti­tam re­ci­piunt di­vi­sio­nem, ut quid de­tur, ut quid fiat, ut quid op­tin­gat, vel re­tro ne de­tur, ne fiat, ne op­tin­gat. ex his dan­di fa­cien­di­que con­di­cio­nes in per­so­nas col­lo­can­tur aut ip­so­rum, qui­bus quid re­lin­qui­tur, aut alio­rum: ter­tia spe­cies in even­tu po­ne­tur. 1Fis­cus iis­dem con­di­cio­ni­bus pa­re­re de­bet, qui­bus per­so­na, a qua ad ip­sum quod re­lic­tum est per­ve­nit, sic­ut et­iam cum suo one­re hoc ip­sum vin­di­cat.

Übersetzung nicht erfasst.

Dig. 35,3,7Pau­lus li­bro sep­ti­mo ad le­gem Iu­liam et Pa­piam. Di­vus Pius ab eo, qui an­nua le­ga­ta prae­ci­pe­re ad dis­tri­buen­dum ius­sus erat, ve­tuit cau­tio­nem ex­igi ces­san­tium par­tes red­di, ni­si aper­te ca­ve­re ius­sus es­set.

Übersetzung nicht erfasst.

Dig. 49,14,13Pau­lus li­bro sep­ti­mo ad le­gem Iu­liam et Pa­piam. Edic­to di­vi Tra­ia­ni, quod pro­pos­ui, sig­ni­fi­ca­tur, ut, si quis, an­te­quam cau­sa eius ad ae­ra­rium de­fe­ra­tur, pro­fes­sus es­set eam rem quam pos­si­de­ret ca­pe­re si­bi non li­ce­re, ex ea par­tem fis­co in­fer­ret, par­tem ip­se re­ti­ne­ret. 1Idem post­ea edic­to sig­ni­fi­ca­vit, ut, quae­cum­que pro­fes­sa es­set vel pa­lam vel ta­ci­te re­lic­tum si­bi quod ca­pe­re non pos­set et pro­bas­set iam id ad fis­cum per­ti­ne­re: et­iam­si id non pos­si­de­ret, ex eo, quod red­ac­tum es­set a prae­fec­tis ae­ra­rio, par­tem di­mi­diam fe­rat. 2Ni­hil au­tem in­ter­est, quae cau­sa im­pe­diat ius ca­pien­di. 3Id au­tem de­fer­ri de­bet, quod la­tet, non id quod fis­ci est. 4Ad he­redes eius, qui se de­tu­le­rat, non vi­de­ba­tur prae­mium trans­ire: sed di­vus Ha­d­ria­nus re­scrip­sit, ut, li­cet an­te de­ces­sis­set is qui se de­tu­le­rat, an­te­quam id quod de­tu­le­rat fis­co ad­di­ce­re­tur, he­redi eius prae­mium da­re­tur. 5Ex­stat eius­dem Ha­d­ria­ni epis­tu­la, ut, si is qui se de­fer­re pot­erat mor­te prae­ven­tus fue­rit, he­res eius, si de­tu­le­rit, prae­mium con­se­qua­tur: ‘si ta­men’, in­quit, ‘li­que­bit de­func­tum eius ani­mi fuis­se, ut se vel­let de­fer­re’: si ve­ro id­cir­co dis­si­mu­la­ve­rit, dum rem oc­cul­ta­ri spe­rat, he­redem eius ul­tra vul­ga­re prae­mium ni­hil con­se­cu­tu­rum. 6Item di­vi fra­tres re­scrip­se­runt he­redes eo­rum, qui­bus ta­ci­tum fi­dei­com­mis­sum re­lic­tum est, ita de­mum ex be­ne­fi­cio Tra­ia­ni de­fer­re se pos­se, si is, cui da­tum fue­rat, mor­te prae­ven­tus es­set et id­eo per an­gus­tias tem­po­ris de­fer­re se non po­tue­rit. 7Cum an­te aper­tum tes­ta­men­tum ta­ci­tum fi­dei­com­mis­sum nun­tia­tum es­set ab his, qui fi­dem ta­ci­tam sus­ce­pe­runt, de­in­de post aper­tas a fi­dei­com­mis­sa­rio de­la­tum es­set, di­vus An­to­ni­nus re­ci­pi pro­fes­sio­nem eius ius­sit: ne­que enim dig­nam es­se prae­mio tam prae­ci­pi­tem fes­ti­na­tio­nem prio­ris, et cum quis se nun­tiet non ca­pe­re, po­tius con­fi­te­ri de suo iu­re quam aliud de­fer­re vi­de­tur. 8Ad eos be­ne­fi­cium Tra­ia­ni per­ti­net, qui ex de­func­ti vo­lun­ta­te re­lic­tum si­bi ca­pe­re non pos­sunt. er­go nec il­lud, quod ser­vo meo re­lic­tum est, de­fer­re pot­ero. 9Eos, qui qua­si in­dig­ni re­pel­lun­tur, sum­mo­ven­dos es­se ab eius­mo­di prae­mio: id est eos, qui de in­of­fi­cio­so ege­runt vel fal­sum di­xe­runt tes­ta­men­tum, qui us­que ad fi­nem li­tis ob­pug­na­ve­runt tes­ta­men­tum. 10Ei, qui per er­ro­rem se de­tu­lit, cum ca­pe­re so­li­dum pos­set, non no­ce­re hoc di­vus Ha­d­ria­nus et di­vus Pius et fra­tres re­scrip­se­runt.

Übersetzung nicht erfasst.

Ex libro VIII

Dig. 37,14,15Pau­lus li­bro oc­ta­vo ad le­gem Iu­liam et Pa­piam. Qui con­tra le­gem Ae­liam Sen­tiam ad iu­ran­dum li­ber­tum ad­egit, ni­hil iu­ris ha­bet nec ip­se nec li­be­ri eius.

Übersetzung nicht erfasst.

Ex libro IX

Dig. 40,10,5Pau­lus li­bro no­no ad le­gem Iu­liam et Pa­piam. Is, qui ius anu­lo­rum im­pe­tra­vit, ut in­ge­nuus ha­be­tur, quam­vis in he­redi­ta­te eius pa­tro­nus non ex­clu­da­tur.

Paul. lib. IX. ad leg. Jul. et Pap. Wer das Recht der Ringe erlangt hat, wird als Freigeborner angesehen, obwohl sein Patron nicht von der Erbschaft desselben ausgeschlossen wird.

Ex libro X

Dig. 38,5,13Pau­lus li­bro de­ci­mo ad le­gem Iu­liam et Pa­piam. Con­sti­tu­tio­ne di­vi Pii ca­ve­tur de im­pu­be­re ad­op­tan­do, ut ex bo­nis, quae mor­tis tem­po­re il­lius qui ad­op­ta­vit fue­runt, pars quar­ta ad eum per­ti­neat, qui ad­op­ta­tus est: sed et bo­na ei, quae ad­quisiit pa­tri, re­sti­tui ius­sit: si cau­sa co­gni­ta em­an­ci­pa­tus fue­rit, quar­tam per­dit. si quid ita­que in frau­dem eius alie­na­tum fue­rit, qua­si per Cal­vi­sia­nam vel Fa­via­nam ac­tio­nem re­vo­can­dum est.

Übersetzung nicht erfasst.

Dig. 50,16,144Pau­lus li­bro de­ci­mo ad le­gem Iu­liam et Pa­piam. Li­bro me­mo­ria­lium Mas­su­rius scri­bit ‘pel­li­cem’ apud an­ti­quos eam ha­bi­tam, quae, cum uxor non es­set, cum ali­quo ta­men vi­ve­bat: quam nunc ve­ro no­mi­ne ami­cam, pau­lo ho­nes­tio­re con­cu­bi­nam ap­pel­la­ri. gra­nius Flac­cus in li­bro de iu­re Pa­pi­ria­no scri­bit pel­li­cem nunc vol­go vo­ca­ri, quae cum eo, cui uxor sit, cor­pus mis­ceat: quos­dam eam, quae uxo­ris lo­co si­ne nup­tiis in do­mo sit, quam παλλακὴν Grae­ci vo­cant.

Übersetzung nicht erfasst.

Ex libro XII

Dig. 25,7,2Pau­lus li­bro duo­de­ci­mo ad le­gem Iu­liam et Pa­piam. Si pa­tro­nus li­ber­tam con­cu­bi­nam ha­bens fu­re­re coe­pe­rit, in con­cu­bi­na­tu eam es­se hu­ma­nius di­ci­tur.

Paul. lib. XII. ad leg. Jul. et Pap. Wenn ein Patron, welcher [seine] Freigelassene zur Concubine hat, angefangen haben sollte, zu rasen, so ist es menschlicher, wenn man sagt, dass sie im Concubinat bleibe.