Corpus iurisprudentiae Romanae

Repertorium zu den Quellen des römischen Rechts

Digesta Iustiniani Augusti

Recognovit Mommsen (1870) et retractavit Krüger (1928)
Deutsche Übersetzung von Otto/Schilling/Sintenis (1830–1833)
Maec.fideic. VIII
Fideicommissorum lib.Maeciani Fideicommissorum libri

Fideicommissorum libri

Ex libro VIII

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
Dig. 1,1De iustitia et iure (Von der Gerechtigkeit und dem Recht.)Dig. 1,2De origine iuris et omnium magistratuum et successione prudentium (Von dem Ursprung des Rechts und aller Staatsbeamten, so wie der Folge der Rechtsgelehrten.)Dig. 1,3De legibus senatusque consultis et longa consuetudine (Von den Gesetzen, den Senatsbeschlüssen und dem Gewohnheitsrechte.)Dig. 1,4De constitutionibus principum (Von den Constitutionen der Kaiser.)Dig. 1,5De statu hominum (Vom Zustand der Menschen.)Dig. 1,6De his qui sui vel alieni iuris sunt (Von denen, die eigenen Rechtens, und denen, die fremdem Rechte unterworfen sind.)Dig. 1,7De adoptionibus et emancipationibus et aliis modis quibus potestas solvitur (Von der Annahme an Kindes Statt, der Entlassung aus der [väterlichen] Gewalt, und andern Arten deren Aufhebung.)Dig. 1,8De divisione rerum et qualitate (Von der Eintheilung der Sachen und deren Beschaffenheit.)Dig. 1,9De senatoribus (Von den Senatoren.)Dig. 1,10De officio consulis (Von der Amtspflicht des Consuls.)Dig. 1,11De officio praefecti praetorio (Von der Amtspflicht des Präfectus Prätorio.)Dig. 1,12De officio praefecti urbi (Von der Amtspflicht des Stadtvorstehers.)Dig. 1,13De officio quaestoris (Von der Amtspflicht des Quästors.)Dig. 1,14De officio praetorum (Von der Amtspflicht der Prätoren.)Dig. 1,15De officio praefecti vigilum (Von der Amtspflicht des Wachtvorstehers.)Dig. 1,16De officio proconsulis et legati (Von der Amtspflicht des Proconsul und des Legaten.)Dig. 1,17De officio praefecti Augustalis (Von der Amtspflicht des Kaiserlichen Präfecten.)Dig. 1,18De officio praesidis (Von der Amtspflicht des Präsidenten.)Dig. 1,19De officio procuratoris Caesaris vel rationalis (Von der Amtspflicht des Procurators des Kaisers oder Rentbeamten.)Dig. 1,20De officio iuridici (Von der Amtspflicht des Gerichtsverwalters.)Dig. 1,21De officio eius, cui mandata est iurisdictio (Von der Amtspflicht dessen, der mit der Gerichtsbarkeit beauftragt worden ist.)Dig. 1,22De officio adsessorum (Von der Amtspflicht der [Gerichts-] Beisitzer.)
Dig. 2,1De iurisdictione (Von der Gerichtsbarkeit.)Dig. 2,2Quod quisque iuris in alterum statuerit, ut ipse eodem iure utatur (Welche Rechtsgrundsätze Jemand gegen einen Andern aufgebracht hat, die sollen gegen ihn selbst in Anwendung gebracht werden dürfen.)Dig. 2,3Si quis ius dicenti non obtemperaverit (Wenn jemand dem, welcher Recht spricht, nicht gehorcht haben sollte.)Dig. 2,4De in ius vocando (Von der Berufung ins Gericht.)Dig. 2,5Si quis in ius vocatus non ierit sive quis eum vocaverit, quem ex edicto non debuerit (Wenn Jemand vor Gericht berufen worden und nicht gegangen ist, oder die dahin berufen worden sind, welche man dem Edicte nach nicht hätte berufen sollen.)Dig. 2,6In ius vocati ut eant aut satis vel cautum dent (Dass vor Gericht Berufene dahin gehen, oder Bürgen oder anders Sicherheit stellen.)Dig. 2,7Ne quis eum qui in ius vocabitur vi eximat (Dass Niemand den, welcher vor Gericht berufen wird, mit Gewalt entreisse.)Dig. 2,8Qui satisdare cogantur vel iurato promittant vel suae promissioni committantur (Von denen, welche gezwungen werden, Sicherheit zu stellen, oder ein eidliches Versprechen leisten, oder auf ihr einfaches Versprechen entlassen werden.)Dig. 2,9Si ex noxali causa agatur, quemadmodum caveatur (Wie Sicherheit gestellt wird, wenn eine Noxalklage erhoben [oder: wegen Schädenansprüchen geklagt] wird.)Dig. 2,10De eo per quem factum erit quominus quis in iudicio sistat (Von dem, welcher daran Schuld ist, dass sich Jemand nicht vor Gericht stellt.)Dig. 2,11Si quis cautionibus in iudicio sistendi causa factis non obtemperaverit (Wenn Jemand dem geleisteten Versprechen, sich vor Gerichte zu stellen, nicht nachgekommen ist.)Dig. 2,12De feriis et dilationibus et diversis temporibus (Von den Gerichtsferien und Aufschubsgestattungen und der Berechnung verschiedener Zeiten.)Dig. 2,13De edendo (Vom Vorzeigen.)Dig. 2,14De pactis (Von Verträgen.)Dig. 2,15De transactionibus (Von Vergleichen.)
Dig. 40,1De manumissionibus (Von den Freilassungen.)Dig. 40,2De manumissis vindicta (Von den durch den Stab freigelassenen [Sclaven].)Dig. 40,3De manumissionibus quae servis ad universitatem pertinentibus imponuntur (Von den Freilassungen, welche Sclaven ertheilt werden, welche einer Gemeinheit angehören.)Dig. 40,4De manumissis testamento (Von den durch ein Testament freigelassenen [Sclaven.])Dig. 40,5De fideicommissariis libertatibus (Von den fideicommissarischen Freiheiten.)Dig. 40,6De ademptione libertatis (Von der Zurücknahme der Freiheit.)Dig. 40,7De statuliberis (Von den Bedingtfreien.)Dig. 40,8Qui sine manumissione ad libertatem perveniunt (Welche [Sclaven] ohne Freilassung zur Freiheit gelangen.)Dig. 40,9Qui et a quibus manumissi liberi non fiunt et ad legem Aeliam Sentiam (Welche Sclaven durch die Freilassung wegen ihrer selbst, und wegen ihres Freilassers nicht frei werden, und zum Aelisch-Sentischen Gesetz.)Dig. 40,10De iure aureorum anulorum (Von dem Recht der goldenen Ringe.)Dig. 40,11De natalibus restituendis (Von der Zurückversetzung in den Geburtsstand.)Dig. 40,12De liberali causa (Von dem Rechtsstreit über die Freiheit.)Dig. 40,13Quibus ad libertatem proclamare non licet (Welche nicht auf die Freiheit Anspruch machen dürfen.)Dig. 40,14Si ingenuus esse dicetur (Wenn behauptet werden wird, dass [ein Freigelassener] ein Freigeborner sei.)Dig. 40,15Ne de statu defunctorum post quinquennium quaeratur (Dass der Rechtszustand Verstorbener nach fünf Jahren nicht untersucht werden soll.)Dig. 40,16De collusione detegenda (Von der Entdeckung eines heimlichen Einverständnisses.)
Dig. 43,1De interdictis sive extraordinariis actionibus, quae pro his competunt (Von den Interdicten und ausserordentlichen Klagen, die an deren Statt zuständig sind.)Dig. 43,2Quorum bonorum (Welchen Nachlass.)Dig. 43,3Quod legatorum (Was von Vermächtnissen.)Dig. 43,4Ne vis fiat ei, qui in possessionem missus erit (Dass Dem keine Gewalt geschehe, der in den Besitz gesetzt sein wird.)Dig. 43,5De tabulis exhibendis (Von der Auslieferung der Testamente.)Dig. 43,6Ne quid in loco sacro fiat (Dass an einem heiligen Orte Etwas nicht geschehe.)Dig. 43,7De locis et itineribus publicis (Von öffentlichen Plätzen und Wegen.)Dig. 43,8Ne quid in loco publico vel itinere fiat (Dass an einem öffentlichen Platze oder Wege Etwas nicht geschehe.)Dig. 43,9De loco publico fruendo (Von dem Genuss eines öffentlichen Platzes.)Dig. 43,10De via publica et si quid in ea factum esse dicatur (Von öffentlichen Strassen und wenn etwas in demselben errichtet werden sein soll.)Dig. 43,11De via publica et itinere publico reficiendo (Von der Ausbesserung öffentlicher Strassen und Wege.)Dig. 43,12De fluminibus. ne quid in flumine publico ripave eius fiat, quo peius navigetur (Von den Flüssen, dass Etwas in einem öffentlichen Flusse oder an dessen Ufer nicht geschehe, wodurch die Schifffahrt beeinträchtigt wird.)Dig. 43,13Ne quid in flumine publico fiat, quo aliter aqua fluat, atque uti priore aestate fluxit (Dass in einem öffentlichen Fluss Etwas nicht geschehe, wodurch der Wasserfluss gegen den im vorhergehenden Sommer geändert wird.)Dig. 43,14Ut in flumine publico navigare liceat (Dass die Schifffahrt an einem öffentlichen Flusse gestattet sei.)Dig. 43,15De ripa munienda (Von der Befestigung des Ufers.)Dig. 43,16De vi et de vi armata (Von der Gewalt und der Gewalt mit Waffen.)Dig. 43,17Uti possidetis (Wie ihr besitzet.)Dig. 43,18De superficiebus (Von Erbpachtungen.)Dig. 43,19De itinere actuque privato (Von Privatwegen.)Dig. 43,20De aqua cottidiana et aestiva (Vom täglichen Wasser und dem Sommerwasser.)Dig. 43,21De rivis (Von den Kanälen.)Dig. 43,22De fonte (Von den Quellen.)Dig. 43,23De cloacis (Von den Kloaken.)Dig. 43,24Quod vi aut clam (Was gewaltsam oder heimlich.)Dig. 43,25De remissionibus (Von den Remissionen.)Dig. 43,26De precario (Vom bittweisen [Besitzverhältniss].)Dig. 43,27De arboribus caedendis (Vom Baumfällen.)Dig. 43,28De glande legenda (Vom Auflesen der Eicheln.)Dig. 43,29De homine libero exhibendo (Von der Auslieferung freier Menschen.)Dig. 43,30De liberis exhibendis, item ducendis (Von der Auslieferung der Kinder und deren Abführung.)Dig. 43,31Utrubi (Vom (Interdicte) Wo immer.)Dig. 43,32De migrando (Vom Ausziehen lassen.)Dig. 43,33De Salviano interdicto (Vom Salvianischen Interdict.)
Dig. 11,7,45Mae­cia­nus li­bro oc­ta­vo fi­dei­com­mis­so­rum. Im­pen­sa fu­ne­ris sem­per ex he­redi­ta­te de­du­ci­tur, quae et­iam om­ne cre­di­tum so­let prae­ce­de­re, cum bo­na sol­ven­do non sint.

Marcian. lib. VIII. Fidcssor. Die Leichenkosten werden stets von der Erbschaft abgezogen; sie pflegen auch jeder Forderung vorzugehen, wenn der Nachlass zahlungsunfähig ist.

Dig. 35,2,30Mae­cia­nus li­bro oc­ta­vo fi­dei­com­mis­so­rum. In ra­tio­ne le­gis Fal­ci­diae mor­tes ser­vo­rum ce­te­ro­rum­que ani­ma­lium, fur­ta, ra­pi­nae, in­cen­dia, rui­nae, nau­fra­gia, vis hos­tium prae­do­num la­tro­num, de­bi­to­rum fac­ta pe­io­ra no­mi­na, in sum­ma quod­cum­que dam­num, si mo­do cul­pa le­ga­ta­rii ca­reant, he­redi per­eunt: quem­ad­mo­dum ad he­redis lu­crum per­ti­nent fruc­tus, par­tus an­cil­la­rum et quae per ser­vos ad­quisi­ta sunt, ut sti­pu­la­tio­nes, re­rum tra­di­tio­nes, le­ga­ta he­redi­ta­tes­ve his da­tae, ce­te­rae do­na­tio­nes, item ser­vi­tu­tes, qui­bus li­be­ra­ta prae­dia pre­tio­sio­ra fie­rent, ac­tio­nes­que ad­quisi­tae, ut fur­ti dam­ni in­iu­riae si­mi­les­que, quo­rum ni­hil in ra­tio­nem le­gis Fal­ci­diae ca­dit. 1Ven­de­re au­tem vel eme­re ius­sus cer­to pre­tio fun­dum aliam­ve quam­piam rem in le­gis Fal­ci­diae ra­tio­ne, cum quan­tum sit le­ga­tum re­qui­ra­tur, tan­tum eo no­mi­ne in­du­ce­tur, quan­to plu­ris mi­no­ris­ve sit res ea quan­ti­ta­te, quam quo pre­tio tes­ta­tor ac­ci­pi da­ri­ve ius­sit, sed ut ei qui­dem por­tio­ni, quae le­ga­tis de­duc­tis fa­cien­da erit, am­plius de­du­ce­tur: quip­pe non nos­tri cau­sa ca­pi id pre­tium, sed eo de­duc­to pre­tium re­li­quum le­ga­tum es­se in­tel­lec­tum est. 2Pror­sus di­li­gen­ter anim­ad­ver­ten­dum est, ne quod di­ci­tur dam­na post mor­tem tes­ta­to­ris il­la­ta ad so­lum he­redem re­spi­ce­re us­que qua­que et si­ne ul­la di­stinc­tio­ne re­ci­pia­tur. quod enim re­mo­ta le­ge Fal­ci­dia in to­tum iu­ris fo­ret, hoc idem fo­re in ea par­te, quae le­ge Fal­ci­dia con­sti­tue­re­tur: hoc enim at­ti­net dam­na post­ea fac­ta non de­du­ci, ne amo­ta por­tio le­ga­tis fi­dei­ve com­mis­sis de­tra­ha­tur. 3Ve­rum est au­tem his so­lis, quae pon­de­re nu­me­ro men­su­ra con­stant, nec dam­no post­ea in­ci­den­te ex por­tio­ne, quae fie­ri ad aes­ti­ma­tio­nem eo­rum bo­no­rum, quae mor­tis tem­po­re fue­runt, quic­quam de­tra­hi. 4Cer­tis ve­ro cor­po­ri­bus et his ip­sis ita re­lic­tis: ‘pe­cu­niam, quam in il­la ar­ca’, ‘vi­num, quod in il­lis do­leis’, ‘pon­dus ar­gen­ti, quod in il­lis hor­reis ha­beo’, si si­ne cul­pa he­redis de­per­ie­runt vel de­te­rio­ra sunt fac­ta, pro­cul du­bio aut ni­hil de­be­bi­tur aut eo­rum quae ex­sta­bunt qua­lia erunt ea por­tio de­be­bi­tur, quae per le­gem Fal­ci­diam ef­fi­cia­tur ex aes­ti­ma­tio­ne bo­no­rum, quae mor­tis tes­ta­to­ris tem­po­re fue­rint. 5In­cer­tae au­tem res re­lic­tae di­stinc­tio­nem re­ci­piunt: nam si ex suis re­bus in­cer­tam rem tes­ta­tor re­li­quis­set, vel­uti ‘ar­gen­tum quod ele­ge­rit’, et om­ne ar­gen­tum tes­ta­to­ris in­ter­is­set si­ne cul­pa he­redis, ni­hil de­be­re­tur: sin ve­ro ar­gen­ti pon­dus pu­re re­lic­tum es­set, quam­vis om­ne ar­gen­tum tes­ta­to­ris de­per­is­set, ad­mis­sa le­ge Fal­ci­dia por­tio eius quan­ti­ta­tis su­me­tur, quae fuit in bo­nis eo tem­po­re quo tes­ta­tor de­ces­sit, nec ad im­mi­nuen­dam eam quic­quam dam­na post­ea in­ci­den­tia pro­fi­cient. 6Res ta­men, quae in­ter­ie­rint, pro nul­la par­te ac ne aes­ti­ma­tio qui­dem de­bea­tur, non ma­gis quam si om­nes res per spe­ciem enu­me­ra­tae re­lic­tae es­sent. 7Tam­et­si au­tem le­gis Fal­ci­diae ra­tio­ne, quae con­di­cio­nis im­plen­dae cau­sa he­redi sunt da­ta, in quar­tam non com­pu­tan­tur, ta­men id, quod non fi­gu­ra con­di­cio­nis ac­ci­pe­re ius­sus est ab eo, cui he­redi­ta­tem re­sti­tue­re ro­ga­tus est, Cel­so et Iu­lia­no nos­tro pla­cuit com­pu­ta­ri, quem­ad­mo­dum si ea sum­ma he­res ven­de­re eas res ius­sus es­set, quia non con­di­cio­nis im­plen­dae cau­sa, sed quo­dam­mo­do pro pre­tio in­fer­re sunt ius­si. quo lo­co am­plius quae­si­tum est, an fi­dei­com­mis­sa­rius quo­que in­vi­tus co­ga­tur da­re eam sum­mam et re­ci­pe­re he­redi­ta­tem, qua­si et ip­sius fi­dei com­mis­sum es­set: sed et ve­ri­si­mi­le non est, cum ta­lis ora­tio ma­gis ip­sius cau­sa, quam con­tra ip­sum po­si­ta vi­dea­tur. 8Cum lex Fal­ci­dia in­ter­ve­nit, non ve­niunt in con­tri­bu­tio­nem, quae ip­si he­redi a se­met­ip­so vel ser­vo eius le­ga­ta fi­dei­ve com­mis­sa sunt. alia cau­sa est eo­rum, quae in die cer­ta dan­tur: nam si li­ber­ta­tis dies coe­pit ce­de­re, ei de­be­bun­tur et in con­tri­bu­tio­nem ve­niunt. ac ne ea qui­dem, quae quis ser­vis suis in­uti­li­ter si­ne li­ber­ta­te le­ga­vit fi­dei­ve com­mi­sit, in com­pu­ta­tio­nem eius le­gis ce­dunt. 9Res, quas ne­que per fi­dei­com­mis­sum re­lin­qui pos­se cer­tum est, in le­gis Fal­ci­diae com­pu­ta­tio­nem non ve­niunt.

Übersetzung nicht erfasst.

Dig. 36,1,71Mae­cia­nus li­bro oc­ta­vo fi­dei­com­mis­so­rum. De evic­tio­ne prae­dio­rum vel man­ci­pio­rum vel ce­te­ra­rum re­rum he­redi­ta­ria­rum ca­ve­re he­res, cum re­sti­tuit he­redi­ta­tem, non de­bet: quin im­mo in con­tra­rium ca­ve­ri he­redi opor­tet, si quid ex his evic­tum es­set, quae ab ip­so he­rede venis­sent.

Übersetzung nicht erfasst.

Dig. 46,3,104Idem li­bro oc­ta­vo fi­dei­com­mis­so­rum. An­te re­sti­tu­tam he­redi­ta­tem so­lu­tio­nes et li­be­ra­tio­nes fac­tae ab he­rede ra­tae ha­be­bun­tur.

Idem lib. VIII. Fidecommiss. Die vor der Ausantwortung der Erbschaft vom Erben geschehenen Zahlungen und Befreiungen müssen genehmigt werden.