Corpus iurisprudentiae Romanae

Repertorium zu den Quellen des römischen Rechts

Digesta Iustiniani Augusti

Recognovit Mommsen (1870) et retractavit Krüger (1928)
Deutsche Übersetzung von Otto/Schilling/Sintenis (1830–1833)
Gai.ed. praet. urb.
Ad edictum praetoris urbani lib.Gaii Ad edictum praetoris urbani libri

Ad edictum praetoris urbani libri

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50

Ex libro II

Dig. 34,4,5Gaius li­bro se­cun­do ad edic­tum ur­bi­cum. Sic­ut ad­imi le­ga­tum pot­est, ita et ad alium trans­fer­ri, vel­uti hoc mo­do: ‘quod Ti­tio le­ga­vi, id Se­io do le­go’: quae res in per­so­nam Ti­tii ta­ci­tam ad­emp­tio­nem con­ti­net.

Übersetzung nicht erfasst.

Ex De aquae pluviae arcendae titulo

Dig. 39,3,13Gaius ad edic­tum prae­to­ris ur­ba­ni ti­tu­lo de aquae plu­viae ar­cen­dae. Sed ven­di­tor aut do­na­tor in­ter­dic­to quod vi aut clam de dam­no et im­pen­sis ab ac­to­re fac­tis te­ne­bi­tur.

Gaj. ad Ed. Praet. Urban. tit. de aq. pluv. arc. Der Verkäufer oder Schenker aber können mit dem Interdicte Was mit Gewalt oder heimlich sowohl wegen des Schadens, als der vom Kläger bestrittenen Kosten belangt werden.

Ex De damno infecto titulo

Dig. 9,4,30Idem li­bro ad edic­tum prae­to­ris ur­ba­ni, ti­tu­lo de dam­no in­fec­to. In noxa­li­bus ac­tio­ni­bus eo­rum qui bo­na fi­de ab­sunt ius non cor­rum­pi­tur, sed re­ver­sis de­fen­den­di ex bo­no et ae­quo po­tes­tas da­tur, si­ve do­mi­ni sint si­ve ali­quid in ea re ius ha­beant, qua­lis est cre­di­tor et fruc­tua­rius.

Idem lib. ad Ed. Praet. urb. tit. de damno inf. Bei den Noxalklagen kommen diejenigen, welche im guten Glauben abwesend sind, nicht um ihr Recht, sondern es wird ihnen, wenn sie zurückgekehrt sind, die Befugniss der Vertheidigung nach billigem Ermessen ertheilt, vorausgesetzt, dass sie die Herren sind, oder ein anderes Recht an der Sache haben, wie Gläubiger und Niessbraucher.

Dig. 39,2,8Gaius ad edic­tum prae­to­ris ur­ba­ni ti­tu­lo de dam­no in­fec­to. Quod for­te tunc rec­te di­ce­tur, cum non ip­sius neg­le­gen­tia, sed prop­ter ali­quod im­pe­d­imen­tum si­bi non pro­spe­xit.

Gaj. ad Ed. Praet. urb. tit. de damn. inf. Dies wird sich [auch] alsdann mit Recht behaupten lassen, wenn der Beschädigte nicht aus eigener Nachlässigkeit, sondern eines Hindernisses wegen, Vorkehrung zu treffen unterlassen hat.

Dig. 39,2,19Gaius ad edic­tum prae­to­ris ur­ba­ni ti­tu­lo de dam­no in­fec­to. Eo­rum, qui bo­na fi­de ab­sunt, in sti­pu­la­tio­ne dam­ni in­fec­ti ius non cor­rum­pi­tur, sed re­ver­sis ca­ven­di ex bo­no et ae­quo po­tes­tas da­tur, si­ve do­mi­ni sint si­ve ali­quid in ea re ius ha­beant, qua­lis est cre­di­tor et fruc­tua­rius et su­per­fi­cia­rius. 1Si­ve ae­dium vi­tio si­ve ope­ris, quod vel in ae­di­bus vel in lo­co ur­ba­no aut rus­ti­co, pri­va­to pu­bli­co­ve fiat, dam­ni ali­quid fu­tu­rum sit, cu­rat prae­tor, ut ti­men­ti dam­num ca­vea­tur.

Gaj. ad. Ed. Praet. urb. tit. de d. i. Das Recht Derjenigen, welche in gutem Glauben abwesend sind, wird bei der Stipulation wegen drohenden Schadens nicht beeinträchtigt, sondern denselben nach ihrer Rückkehr, der Billigkeit gemäss, die Befugniss verliehen, Sicherheit zu leisten: sie mögen nun Eigenthümer sein, oder ein dingliches Recht an jener Sache haben; wie der [Pfand]Gläubiger, der Nutzniesser und Erbpächter. 1Es mag durch Schadhaftigkeit eines Hauses, oder eines Werkes, das entweder auf einem Hause, oder auf einem Platze in der Stadt oder auf dem Lande, an einem Privat- oder öffentlichen Orte errichtet wird, Schaden zu befürchten sein, so trägt der Prätor dafür Sorge, dass Demjenigen, welcher Schaden befürchtet, Sicherheit geleistet werde.

Ex De legatis libro primo

Dig. 30,65Idem li­bro pri­mo de le­ga­tis ad edic­tum prae­to­ris. Si ita le­ga­tum sit: ‘Se­io ser­vos de­cem do prae­ter eos de­cem, quos Ti­tio le­ga­vi’, si qui­dem de­cem tan­tum in­ve­nian­tur in he­redi­ta­te, in­uti­le est le­ga­tum, si ve­ro am­plio­res, post eos, quos Ti­tius ele­git, in ce­te­ris va­let le­ga­tum, sed non in am­plio­res quam de­cem qui le­ga­ti sunt: quod si mi­nus sunt, in tan­tos, quan­ti in­ve­nian­tur. 1‘Il­li, si vo­let, Sti­chum do’: con­di­cio­na­le est le­ga­tum et non ali­ter ad he­redem trans­it, quam si le­ga­ta­rius vo­lue­rit, quam­vis alias quod si­ne ad­iec­tio­ne ‘si vo­let’ le­ga­tum sit, ad he­redem le­ga­ta­rii trans­mit­ti­tur: aliud est enim iu­ris, si quid ta­ci­te con­ti­nea­tur, aliud, si ver­bis ex­pri­ma­tur. 2Si do­mus fue­rit le­ga­ta, li­cet par­ti­cu­la­tim ita re­fec­ta sit, ut ni­hil ex pris­ti­na ma­te­ria su­per­sit, ta­men di­ce­mus uti­le ma­ne­re le­ga­tum: at si ea do­mu de­struc­ta aliam eo­dem lo­co tes­ta­tor ae­di­fi­ca­ve­rit, di­ce­mus in­ter­ire le­ga­tum, ni­si aliud tes­ta­to­rem sen­sis­se fue­rit ad­pro­ba­tum.

Übersetzung nicht erfasst.

Dig. 30,67Idem li­bro pri­mo de le­ga­tis ad edic­tum prae­to­ris. Ser­vus uni ex he­redi­bus le­ga­tus si quid in he­redi­ta­te ma­li­tio­se fe­cis­se di­ca­tur (for­te ra­tio­nes in­ter­le­vis­se), non ali­ter ad­iu­di­can­dus est, quam ex eo vo­len­ti­bus co­he­redi­bus quaes­tio ha­bea­tur. idem est et si ex­tra­neo fue­rit le­ga­tus. 1Si ex plu­ri­bus he­redi­bus ex dis­pa­ri­bus par­ti­bus in­sti­tu­tis duo­bus ea­dem res le­ga­ta sit, he­redes non pro he­redi­ta­ria por­tio­ne, sed pro vi­ri­li id le­ga­tum ha­be­re de­bent.

Übersetzung nicht erfasst.

Ex De legatis libro secundo

Dig. 30,69Idem li­bro se­cun­do de le­ga­tis ad edic­tum prae­to­ris. Ser­vo le­ga­to le­ga­ri pos­se re­cep­tum est, quod ad­ita he­redi­ta­te sta­tim ser­vus ad­quiri­tur le­ga­ta­rio, de­in­de se­que­tur le­ga­tum. 1Si ser­vum sub con­di­cio­ne le­ga­tum he­res alie­na­ve­rit, de­in­de con­di­cio ex­sti­te­rit, pot­est ni­hi­lo mi­nus a le­ga­ta­rio vin­di­ca­ri nec ex­tin­gui­tur le­ga­tum. 2Si tes­ta­tor quos­dam ex he­redi­bus ius­se­rit aes alie­num sol­ve­re, non cre­di­to­res ha­be­bunt ad­ver­sus eos ac­tio­nem, sed co­he­redes, quo­rum in­ter­est hoc fie­ri. nec so­lum hoc ca­su alius ha­bet ac­tio­nem, quam cui tes­ta­tor da­ri ius­sit, sed alio quo­que, vel­uti si fi­liae no­mi­ne ge­ne­ro aut spon­so do­tem da­ri ius­se­rit: non enim ge­ner aut spon­sus, sed fi­lia ha­bet ac­tio­nem, cu­ius ma­xi­me in­ter­est in­do­ta­tam non es­se. 3Si fun­dus qui le­ga­tus est ser­vi­tu­tem de­beat im­po­si­tam, qua­lis est, da­ri de­bet: quod si ita le­ga­tus sit ‘uti op­ti­mus ma­xi­mus­que’, li­ber prae­stan­dus est. 4Ser­vus, qui in neg­otio fue­rit, le­ga­tus non an­te tra­di de­bet quam ra­tio­nes ex­pli­cet, et si ad iu­di­cium itum sit, iu­di­cis eae­dem par­tes es­se de­bent. 5Si res quae le­ga­ta est an in re­rum na­tu­ra sit du­bi­te­tur, for­te si du­bium sit, an ho­mo le­ga­tus vi­vat, pla­cuit agi qui­dem ex tes­ta­men­to pos­se, sed of­fi­cio iu­di­cis con­ti­ne­ri, ut cau­tio in­ter­po­ne­re­tur, qua he­res ca­ve­ret eam rem per­se­cu­tu­rum et, si nac­tus sit, le­ga­ta­rio re­sti­tu­rum11Die Großausgabe liest re­sti­tu­tu­rum statt re­sti­tu­rum..

Übersetzung nicht erfasst.

Dig. 33,4,15Gaius li­bro se­cun­do de le­ga­tis ad edic­tum prae­to­ris. Li­cet pla­ceat pig­ne­ra­tas res vel in pu­bli­cum ob­li­ga­tas he­redem, qui da­re ius­sus est, li­be­ra­re de­be­re, ta­men si is qui ta­les res in do­tem ac­ce­pit do­tem prae­le­ga­ve­rit, non co­ge­tur he­res li­be­ra­re eas, ni­si aliud spe­cia­li­ter tes­ta­tor di­xe­rit.

Übersetzung nicht erfasst.

Dig. 35,1,17Idem li­bro se­cun­do de le­ga­tis ad edic­tum prae­to­ris. De­mons­tra­tio fal­sa est, vel­uti si ita scrip­tum sit: ‘ser­vum Sti­chum, quem de Ti­tio emi’ ‘fun­dum Tus­cu­la­num, qui mi­hi a Se­io do­na­tus est’. nam si con­stat, de quo ho­mi­ne, de quo fun­do sen­se­rit tes­ta­tor, ad rem non per­ti­net, si is, quem emis­se sig­ni­fi­ca­vit, do­na­tus es­set, aut quem do­na­tum si­bi es­se sig­ni­fi­ca­ve­rat, eme­rit. 1Igi­tur et si ita ser­vus le­ga­tus sit: ‘Sti­chum co­cum’, ‘Sti­chum su­to­rem Ti­tio le­go’, li­cet ne­que co­cus ne­que su­tor sit, ad le­ga­ta­rium per­ti­ne­bit, si de eo sen­sis­se tes­ta­to­rem con­ve­niat: nam et si in per­so­na le­ga­ta­rii de­sig­nan­da ali­quid er­ra­tum fue­rit, con­stat au­tem, cui le­ga­re vo­lue­rit, per­in­de va­let le­ga­tum ac si nul­lus er­ror in­ter­ve­ni­ret. 2Quod au­tem iu­ris est in fal­sa de­mons­tra­tio­ne, hoc vel ma­gis est in fal­sa cau­sa, vel­uti ita ‘Ti­tio fun­dum do, quia neg­otia mea cu­ra­vit’, item ‘fun­dum Ti­tius fi­lius meus prae­ci­pi­to, quia fra­ter eius ip­se ex ar­ca tot au­reos sump­sit’: li­cet enim fra­ter hu­ius pe­cu­niam ex ar­ca non sump­sit, uti­le le­ga­tum est. 3At si con­di­cio­na­li­ter con­cep­ta sit cau­sa, vel­uti hoc mo­do: ‘Ti­tio, si neg­otia mea cu­ra­vit, fun­dum do’: ‘Ti­tius fi­lius meus, si fra­ter eius cen­tum ex ar­ca sump­sit, fun­dum prae­ci­pi­to’, ita uti­le erit le­ga­tum, si et il­le neg­otia cu­ra­vit et hu­ius fra­ter cen­tum ex ar­ca sump­sit. 4Quod si cui in hoc le­ga­tum sit, ut ex eo ali­quid fa­ce­ret, vel­uti mo­nu­men­tum tes­ta­to­ri vel opus aut epu­lum mu­ni­ci­pi­bus fa­ce­ret, vel ex eo ut par­tem alii re­sti­tue­ret: sub mo­do le­ga­tum vi­de­tur.

Übersetzung nicht erfasst.

Dig. 40,9,3Gaius li­bro se­cun­do de le­ga­tis ad edic­tum ur­bi­cum. Si op­tio ho­mi­nis da­ta sit vel in­di­stinc­te ho­mo le­ga­tus sit, non pot­est he­res quos­dam ser­vos vel om­nes ma­nu­mit­ten­do aut ever­te­re aut mi­nue­re ius elec­tio­nis: nam op­tio­ne si­ve elec­tio­ne ser­vi da­ta quo­dam­mo­do sin­gu­li sub con­di­cio­ne le­ga­ti vi­den­tur.

Gaj. lib. II. de Legat. ad Ed. urb. Wenn [Einem] die Option11S. die Bem. zur inscr. tit. D. de opt. vel elect. leg. 33. 5. eines Sclaven gegeben, oder unbestimmt ein Sclave vermacht worden ist, so kann der Erbe nicht dadurch, dass er einige oder alle Sclaven freilässt, das Wahlrecht entweder unwirksam machen, oder vermindern; denn wenn die Option oder die Wahl eines Sclaven gegeben worden ist, so scheint gewissermassen jeder einzelne unter einer Bedingung vermacht zu sein.

Ex De legatis libro tertio

Dig. 30,73Gaius li­bro ter­tio de le­ga­tis ad edic­tum prae­to­ris. Si he­res ius­sus sit fa­ce­re, ut Lu­cius cen­tum ha­beat, co­gen­dus est he­res cen­tum da­re, quia ne­mo fa­ce­re pot­est, ut ego ha­beam cen­tum, ni­si mi­hi de­de­rit. 1Vi­cis le­ga­ta per­in­de li­ce­re ca­pe­re at­que ci­vi­ta­ti­bus re­scrip­to im­pe­ra­to­ris nos­tri sig­ni­fi­ca­tur.

Übersetzung nicht erfasst.

Dig. 33,2,8Gaius li­bro ter­tio de le­ga­tis ad edic­tum prae­to­ris. Si usus fruc­tus mu­ni­ci­pi­bus le­ga­tus erit, quae­ri­tur, quo­us­que in eo usu fruc­tu tuen­di sint: nam si quis eos per­pe­tuo tue­tur, nul­la uti­li­tas erit nu­dae pro­prie­ta­tis sem­per abs­ce­den­te usu fruc­tu. un­de cen­tum an­nos ob­ser­van­dos es­se con­stat, qui fi­nis vi­tae lon­gis­si­mus es­set.

Übersetzung nicht erfasst.

Dig. 35,2,72Gaius li­bro ter­tio de le­ga­tis ad edic­tum prae­to­ris. Quan­ti­tas pa­tri­mo­nii de­duc­to et­iam eo, quid­quid ex­pli­can­da­rum ven­di­tio­num cau­sa im­pen­di­tur, aes­ti­ma­tur.

Übersetzung nicht erfasst.

Dig. 35,2,74Idem li­bro ter­tio de le­ga­tis ad edic­tum prae­to­ris. Quod au­tem di­ci­tur, si ex iu­di­cio de­func­ti quar­tam ha­beat he­res, so­li­da prae­stan­da es­se le­ga­ta, ita ac­ci­pe­re de­be­mus, si he­redi­ta­rio iu­re ha­beat: ita­que quod quis le­ga­to­rum no­mi­ne a co­he­rede ac­ce­pit, in qua­dran­tem ei non im­pu­ta­tur.

Übersetzung nicht erfasst.

Dig. 35,2,76Gaius li­bro ter­tio de le­ga­tis ad edic­tum prae­to­ris. Id au­tem, quod con­di­cio­nis im­plen­dae cau­sa vel a co­he­rede vel a le­ga­ta­rio vel a sta­tu­li­be­ro da­tur, in Fal­ci­dia non im­pu­ta­tur, quia mor­tis cau­sa ca­pi­tur. sa­ne si a sta­tu­li­be­ro pe­cu­lia­res num­mos ac­ci­piat, pro sua par­te qua­dran­ti eos im­pu­ta­re de­bet, quia pro ea par­te non mor­tis cau­sa ca­pe­re, sed he­redi­ta­rio iu­re eos ha­be­re in­tel­le­gi­tur. 1Qua ra­tio­ne pla­cuit le­ga­ta, quae le­ga­ta­rii non ca­piunt, cum apud he­redes sub­se­de­rint, he­redi­ta­rio iu­re apud eos re­ma­ne­re in­tel­le­gi et id­eo qua­dran­ti im­pu­tan­da, nec quic­quam in­ter­es­se, utrum sta­tim ab in­itio le­ga­tum non sit an quod le­ga­tum est re­man­se­rit.

Übersetzung nicht erfasst.

Dig. 35,2,78Idem li­bro ter­tio de le­ga­tis ad edic­tum prae­to­ris ur­ba­ni. Quod si al­ter­utro eo­rum de­fi­cien­te al­ter he­res so­lus ex­sti­te­rit, utrum per­in­de ra­tio le­gis Fal­ci­diae ha­ben­da sit, ac si sta­tim ab in­itio is so­lus he­res in­sti­tu­tus es­set, an sin­gu­la­rum por­tio­num se­pa­ra­tim cau­sae spec­tan­dae sunt? et pla­cet, si eius pars le­ga­tis ex­haus­ta sit, qui he­res ex­sti­te­rit, ad­iu­va­ri le­ga­ta­rios per de­fi­cien­tem par­tem, quia ea non est le­ga­tis one­ra­ta, quia et le­ga­ta quae apud he­redem re­ma­nent ef­fi­ciunt, ut ce­te­ris le­ga­ta­riis aut ni­hil aut mi­nus de­tra­ha­tur: si ve­ro de­fec­ta pars fue­rit ex­haus­ta, per­in­de in ea po­nen­dam ra­tio­nem le­gis Fal­ci­diae, at­que si ad eum ip­sum per­ti­ne­ret, a quo de­fec­ta fie­ret.

Übersetzung nicht erfasst.

Dig. 35,2,80Idem li­bro ter­tio de le­ga­tis ad edic­tum prae­to­ris. Si is, qui qua­drin­gen­ta in pa­tri­mo­nio ha­be­bit, fi­lio im­pu­be­re he­rede in­sti­tu­to du­cen­ta le­ga­ve­rit ei­que Ti­tium et Se­ium he­redes sub­sti­tue­rit et a Ti­tio cen­tum le­ga­ve­rit, vi­dea­mus, quid iu­ris sit. si non­dum so­lu­tis le­ga­tis pu­pil­lus de­ces­se­rit et ob id ea le­ga­ta utri­que de­bent, so­lus he­res Ti­tius ute­tur le­ge Fal­ci­dia: cum enim du­cen­ta ex he­redi­ta­te pu­pil­li ad eum per­ti­neant, du­cen­ta le­ga­to­rum no­mi­ne de­bet, cen­tum ex du­cen­tis quae pu­pil­lus de­be­bat, cen­tum quae ip­se da­re ius­sus est: ita­que ex utra­que quan­ti­ta­te quar­ta de­duc­ta ha­be­bit quin­qua­gin­ta. in per­so­na ve­ro Se­ii lex Fal­ci­dia non in­ter­ve­nit, cum ad eum ex he­redi­ta­te pu­pil­li du­cen­ta per­ti­neant et de­beat le­ga­to­rum no­mi­ne cen­tum ex du­cen­tis, quae a pu­pil­lo re­lic­ta sunt. quod si pu­pil­lus sol­vat le­ga­ta, de­bent cu­ra­re tu­to­res pu­pil­li, ut ca­veant le­ga­ta­rii. 1Quae­dam le­ga­ta di­vi­sio­nem non re­ci­piunt, ut ec­ce le­ga­tum viae iti­ne­ris ac­tus­ve: ad nul­lum enim ea res pro par­te pot­est per­ti­ne­re. sed et si opus mu­ni­ci­pi­bus he­res fa­ce­re ius­sus est, in­di­vi­duum vi­de­tur le­ga­tum: ne­que enim ul­lum ba­li­neum aut ul­lum thea­trum aut sta­dium fe­cis­se in­tel­le­gi­tur, qui ei pro­priam for­mam, quae ex con­sum­ma­tio­ne con­tin­git, non de­de­rit: quo­rum om­nium le­ga­to­rum no­mi­ne, et­si plu­res he­redes sint, sin­gu­li in so­li­dum te­nen­tur. haec ita­que le­ga­ta, quae di­vi­dui­ta­tem non re­ci­piunt, to­ta ad le­ga­ta­rium per­ti­nent. sed pot­est he­redi hoc re­me­dio suc­cur­ri, ut aes­ti­ma­tio­ne fac­ta le­ga­ti de­nun­tiet le­ga­ta­rio, ut par­tem aes­ti­ma­tio­nis in­fe­rat, si non in­fe­rat, uta­tur ad­ver­sus eum ex­cep­tio­ne do­li ma­li.

Übersetzung nicht erfasst.

Dig. 39,5,11Gaius li­bro ter­tio de le­ga­tis ad edic­tum prae­to­ris. Cum de mo­do do­na­tio­nis quae­ri­tur, ne­que par­tus no­mi­ne ne­que fruc­tuum ne­que pen­sio­num ne­que mer­ce­dum ul­la do­na­tio fac­ta es­se vi­de­tur.

Gaj. lib. III. de legat. ad Ed. Praet. urb. Wenn es sich um den Umfang der Schenkung handelt, so ist anzunehmen, dass sich die Schenkung weder auf die Jungen, noch Früchte, noch Mieth- und Pachtgelder mit erstrecke22Nach der Erklärung Anderer ist diese Gesetzesstelle, gleichwie l. 9. §. 1. h. t., davon zu verstehen, dass die Accessionen einer geschenkten Sache, wenn es sich um die Nothwendigkeit der gerichtlichen Bestätigung der Schenkung handelt, in deren Betrag nicht miteingerechnet werden. Dagegen wäre, nach der hier gewählten Uebersetzung, der Sinn des Gesetzes dieser, dass der Beschenkte keinen Anspruch auf die Accessionen habe, wenn solche nicht ausdrücklich in der Schenkung mit einbegriffen wurden..

Dig. 50,17,56Idem li­bro ter­tio de le­ga­tis ad edic­tum ur­bi­cum. Sem­per in du­biis be­ni­gnio­ra prae­fe­ren­da sunt.

Übersetzung nicht erfasst.

Ex De liberali causa titulo/libro secundo

Dig. 7,7,4Idem li­bro se­cun­do de li­be­ra­li cau­sa edic­ti ur­bi­ci. Fruc­tus ho­mi­nis in ope­ris con­sti­tit et re­tro in fruc­tu ho­mi­nis ope­rae sunt. et ut in ce­te­ris re­bus fruc­tus de­duc­tis ne­ces­sa­riis im­pen­sis in­tel­le­gi­tur, ita et in ope­ris ser­vo­rum.

Idem lib. II. de lib. caussa edicti urbanici. Die Nutzung von einem Sclaven besteht in dessen Diensten, und die Dienste desselben gehören wiederum zu dessen Nutzung. Und so wie bei andern Sachen die Nutzungen erst nach Abzug der nothwendigen Kosten gerechnet werden, so auch bei dem Dienste der Sclaven.

Dig. 10,4,13Gaius li­bro ad edic­tum prae­to­ris ur­ba­ni ti­tu­lo de li­be­ra­li cau­sa. Si li­ber ho­mo de­ti­ne­ri ab ali­quo di­ca­tur, in­ter­dic­tum ad­ver­sus eum, qui de­ti­ne­re di­ci­tur, de ex­hi­ben­do eo pot­est quis ha­be­re: nam ad ex­hi­ben­dum ac­tio in eam rem in­uti­lis vi­de­tur, quia haec ac­tio ei cre­di­tur com­pe­te­re, cu­ius pe­cu­nia­ri­ter in­ter­est.

Ad Dig. 10,4,13ROHGE, Bd. 11 (1874), Nr. 121, S. 395: Klage des Inhabers des Umlaufexemplars (Secunda) gegen den Verwahrer des Acceptexemplars (Prima) des Wechsels auf Herausgabe. Begründung der Klage.Windscheid: Lehrbuch des Pandektenrechts, 7. Aufl. 1891, Bd. II, § 474, Note 5.Gaj. lib. ad Ed. Praet. Urb. tit. de liberali caussa. Wenn behauptet wird, es befinde sich ein freier Mensch in Jemandes Besitz, so kann wegen dessen Auslieferung wider den, der des Besitzes bezüchtigt wird, ein Interdict angestellt werden; denn die Klage auf Auslieferung erscheint für diesen Fall als unnütz, weil dieselbe nur dem als zuständig angenommen wird, der ein pecuniäres Interesse33Unser Text hat nach der Florentine peculiariter; allein es ist die übereinstimmende Lesart aller andern Manuscripte: pecuniariter vorzüglicher, s. Glück XI. p. 177. dabei hat.

Dig. 38,2,30Gaius li­bro se­cun­do ad edic­tum prae­to­ris ur­ba­ni ti­tu­lo de li­be­ra­li cau­sa. De li­be­ra­li si quis li­ber­tum pa­ter­num in ser­vi­tu­tem ea vo­lun­ta­te pe­tie­rit, ut cau­sam evic­tio­nis si­bi con­ser­vet, non amit­tit be­ne­fi­cium bo­no­rum pos­ses­sio­nis.

Übersetzung nicht erfasst.

Dig. 40,12,2Gaius ad edic­tum prae­to­ris ur­ba­ni ti­tu­lo de li­be­ra­li cau­sa. quon­iam ser­vi­tus eo­rum ad do­lo­rem nos­trum in­iu­riam­que nos­tram por­ri­gi­tur.

Gaj. lib. ad Ed. Praet. urb., tit. de lib. causa. weil die Sclaverei derselben zu unserem Schmerz und unserer Kränkung gereicht.

Dig. 40,12,4Gaius ad edic­tum prae­to­ris ur­ba­ni ti­tu­lo de li­be­ra­li cau­sa. Sed tunc pa­tro­no con­ce­di­tur pro li­ber­ta­te li­ber­ti li­ti­ga­re, si eo igno­ran­te li­ber­tus venire se pas­sus est.

Gaj. ad Ed. Praet. urb., tit. de lib. causa. Dem Patron wird aber dann gestattet, für die Freiheit seines Freigelassenen zu streiten, wenn ohne sein Wissen sich der Freigelassene hat verkaufen lassen.

Dig. 40,12,6Gaius ad edic­tum prae­to­ris ur­ba­ni. Be­ni­gnius au­tem hoc per­se­quen­dum est, ut, si fu­rio­sus et in­fans est qui in ser­vi­tu­tem tra­hi­tur, non so­lum ne­ces­sa­riis per­so­nis, sed et­iam ex­tra­neis hoc per­mit­ta­tur.

Gaj. ad Ed. Praet. urb., tit. de lib. causa. Es ist dies aber mit Rücksicht auf die Billigkeit zu erklären, so dass, wenn Der, welcher in die Sclaverei gezogen wird, ein Wahnsinniger, oder ein Kind ist, dies nicht blos den nahe verwandten Personen, sondern auch Fremden erlaubt wird.

Dig. 40,12,9Gaius ad edic­tum prae­to­ris ur­ba­ni ti­tu­lo de li­be­ra­li cau­sa. Si pa­ri­ter ad­ver­sus eum, qui de li­ber­ta­te li­ti­gat, con­sis­tant fruc­tua­rius et pro­prie­ta­rius, fie­ri pot­est, ut al­ter­uter ab­sit: quo ca­su an prae­sen­ti so­li per­mis­su­rus sit prae­tor ad­ver­sus eum age­re, du­bi­ta­ri pot­est, quia non de­bet al­te­rius col­lu­sio­ne aut in­er­tia al­te­ri ius cor­rum­pi. sed rec­tius di­ci­tur et­iam al­ter­utri eo­rum per­mit­ten­dum age­re, ut al­te­rius ius in­cor­rup­tum ma­neat. quod si ad­huc non­dum fi­ni­to iu­di­cio su­per­ve­ne­rit, ad eun­dem iu­di­cem mit­te­tur, ni­si si ius­tam cau­sam ad­fe­rat, qua­re ad eum mit­ti non de­beat, for­te si eum iu­di­cem in­imi­cum si­bi es­se ad­fir­met. 1Idem di­ce­mus et si duo plu­res­ve do­mi­ni es­se di­can­tur et qui­dam prae­sto sint, qui­dam aberi­nt. 2Un­de in utro­que ca­su di­spi­cia­mus, an, si is qui prior ege­rit vic­tus sit, pro­sit ei, quod pos­te­rior vi­ce­rit, vel con­tra, id est ut, cum om­ni­no al­ter­uter vi­ce­rit, pro­sit et­iam al­te­ri, sic­ut prod­est he­redi li­ber­ti, quod in frau­dem pa­tro­ni ser­vi ma­nu­mis­si sint. si cui pla­ceat prod­es­se, con­se­quens est, ut, cum idem pe­tat, ex­cep­tio­ni rei iu­di­ca­tae ob­icia­tur re­pli­ca­tio: si cui ve­ro pla­ceat non prod­es­se, is ha­be­bit se­quen­tem du­bi­ta­tio­nem, utrum id, in quo quis vic­tus est, nul­lius erit an eius es­se de­beat, cum quo ac­tum sit, an po­tius eius qui vi­ce­rit? sci­li­cet ut uti­lis ac­tio de­tur ei qui vi­ce­rit, mi­ni­me au­tem prae­tor pa­ti de­beat, ut pro par­te quis ser­vus sit.

Gaj. ad Ed. Praet. urb., tit. de lib. causa. Wenn auf gleiche Weise gegen Den, welcher über seine Freiheit streitet, der Niessbraucher und blosse Eigenthümer auftreten, so kann es sich zutragen, dass Einer von Beiden abwesend ist; in diesem Falle kann man nun zweifeln, ob der Prätor dem Gegenwärtigen allein erlauben werde, gegen den Sclaven zu klagen, weil durch das heimliche Einverständniss, oder die Unthätigkeit des Einen das Recht des Andern nicht vernichtet werden darf; aber man sagt richtiger, dass es auch dem Einen von Beiden erlaubt werden müsse, zu klagen, so dass das Recht des Anderen unvermindert bleibe. Wenn aber der Andere vor Ende des Rechtsstreites noch hinzugekommen ist, so wird er an denselben Richter gewiesen werden, ausser wenn er einen rechtmässigen Grund beibringen sollte, warum er nicht an denselben gewiesen werden dürfe, z. B. er versichert, dass jener Richter sein Feind sei. 1Dasselbe werden wir auch dann sagen, wenn angegeben wird, dass Zwei oder Mehrere Herren wären, und Einige gegenwärtig, Einige abwesend seien. 2Daher wollen wir in Bezug auf beide Fälle sehen, ob, wenn Der, welcher zuerst geklagt hat, besiegt worden ist, es ihm nütze, dass der Zweite gesiegt habe, oder umgekehrt, das heisst, dass, wenn überhaupt der Eine von Beiden gesiegt habe, es auch dem Anderen nütze, so wie es dem Erben des Freigelassenen nützt, dass [von dem letzteren] zur Bevortheilung des Patrons Sclaven freigelassen worden sind44Denn solche Freilassungen sind ungültig, und daher wird die Erbmasse grösser. S. die notae ad Caj. I. l. §. 6. ap. Schulting.. Nimmt man an, es nütze, so folgt daraus, dass, wenn der Andere [nachher] dieselbe Forderung erhebt, der Einrede der rechtlich entschiedenen Sache eine Gegeneinrede entgegengesetzt werden könne; nimmt man aber an, dass es nicht nütze, so wird der Zweifel entstehen, ob Das, in Betreff dessen der Eine besiegt worden ist, Keinem gehöre, oder Dem gehören solle, gegen den geklagt worden, oder vielmehr Dem, welcher gesiegt habe? nemlich dergestalt, dass Dem, welcher gesiegt hat, eine analoge Klage ertheilt werde. Allein55So muss interpungirt werden, sonst erhält man keine Antwort; und dann muss man mit Baudoza debet lesen. Die Entscheidung beruhet auf einem ähnlichen Grunde wie l. 7. §. 3. h. tit. A. d. R. der Prätor darf nicht dulden, dass Jemand zum Theil Sclave sei.

Dig. 40,12,11Gaius ad edic­tum prae­to­ris ur­ba­ni ti­tu­lo de li­be­ra­li cau­sa. li­cet fu­gae tem­po­re pro li­be­ro se ges­se­rit: di­ce­mus enim eum in ea­dem cau­sa es­se.

Gaj. ad Ed. Praet. urb., tit. de lib. causa. Wenn er sich gleich auf der Flucht als Freier benommen hat, so werden wir doch sagen, dass er sich in derselben Lage befinde.

Dig. 40,12,13Gaius ad edic­tum prae­to­ris ur­ba­ni ti­tu­lo de li­be­ra­li cau­sa. Il­lud cer­tum est dam­num hoc so­lum in hac in fac­tum ac­tio­ne de­du­ci, quod do­lo, non et­iam quod cul­pa fac­tum sit. id­eo­que li­cet ab­so­lu­tus hoc iu­di­cio fue­rit, ad­huc ta­men post­ea cum eo pot­erit le­ge Aqui­lia agi, cum ea le­ge et­iam cul­pa te­n­ea­tur. 1Item cer­tum est tam res nos­tras quam res alie­nas, quae ta­men pe­ri­cu­lo nos­tro sunt, in hanc ac­tio­nem de­du­ci, vel­uti com­mo­da­tas et lo­ca­tas: cer­te de­po­si­tae apud nos res, quia nos­tro pe­ri­cu­lo non sunt, ad hanc ac­tio­nem non per­ti­nent.

Gaj. ad Ed. Praet. urb., tit. de lib. causa. Das ist gewiss, dass blos ein solcher Schaden Gegenstand dieser Klage auf das Geschehene werde, welcher durch Arglist, nicht auch welcher durch Verschulden, zugefügt worden ist. Und darum wird, wenngleich [der angebliche Sclave] in dieser Klage freigesprochen worden ist, doch noch nachher gegen ihn aus dem Aquilischen Gesetz geklagt werden können, da er nach diesem Gesetz auch wegen eines Verschuldens gehalten ist. 1Es ist ferner gewiss, dass sowohl unsere Sachen, als fremde Sachen, welche jedoch auf unsere Gefahr stehen, Gegenstand dieser Klage werden, z. B. geliehene oder gemiethete. Dagegen gehören bei uns niedergelegte Sachen, weil sie nicht auf unsere Gefahr stehen, nicht zu dieser Klage.

Dig. 40,12,25Gaius ad edic­tum prae­to­ris ur­ba­ni ti­tu­lo de li­be­ra­li cau­sa. Si cui de li­ber­ta­te sua li­ti­gan­ti op­tio le­ga­ta sit, quae­cum­que he­redi­ta­te ei re­lic­ta di­cun­tur, ea­dem et de op­tio­ne trac­ta­ri pos­sunt. 1In­ter­dum ex in­te­gro da­tur ad li­ber­ta­tem pro­cla­ma­tio, vel­uti eius, qui ad­fir­mat id­eo se pri­mo iu­di­cio vic­tum, quod sta­tu­ta li­ber­tas non­dum ei op­ti­ge­rat, quam nunc di­cit si­bi opti­gis­se. 2Li­cet vul­go di­ca­tur post or­di­na­tum li­be­ra­le iu­di­cium ho­mi­nem, cu­ius de sta­tu con­tro­ver­sia est, li­be­ri lo­co es­se, ta­men, si ser­vus sit, cer­tum est ni­hi­lo mi­nus eum, quod ei tra­da­tur vel sti­pu­le­tur, per­in­de do­mi­no ad­quire­re at­que si non de li­ber­ta­te eius quae­re­ba­tur. tan­tum de pos­ses­sio­ne vi­de­bi­mus, cum ip­sum post li­tem or­di­na­tam de­si­nat do­mi­nus pos­si­de­re: sed ma­gis est, ut ad­quirat, li­cet ab eo non pos­si­dea­tur. et cum pla­cuit per fu­gi­ti­vum quo­que nos pos­ses­sio­nem ad­quire­re pos­se, quid mi­rum et­iam per hunc, de quo quae­ra­mus ad­quiri?

Gaj. ad Ed. Praet. urb., tit. de lib. causa. Wenn Dem, der über seine Freiheit streitet, die Option66S. d. Bem. zur. Inscr. tit. de opt. v. elect. leg. 33. 5. vermacht worden ist, so kann Alles, was man von der einem solchen hinterlassenen Erbschaft sagt, auch auf die Option angewendet werden. 1Zuweilen wird die Berufung auf die Freiheit von Neuem gestattet, z. B. Dem, der versichert, dass er darum im ersten Streit besiegt worden sei, weil ihm die festgesetzte Freiheit noch nicht zu Theil geworden war, von welcher er behauptet, dass sie ihm nun zu Theil geworden sei. 2Wenn man gleich gewöhnlich sagt, dass, nachdem der Freiheitsstreit geordnet sei, der Mensch, über dessen Rechtszustand Streit ist, als Freier gelte, so ist doch, wenn er wirklich ein Sclave sein sollte, gewiss, dass er nichtsdestoweniger Das, was ihm übergeben wird, oder was er stipulirt, ebenso seinem Herrn erwerbe, als wenn nicht über seine Freiheit gestritten würde. Nur wegen des Besitzes wollen wir sehen, da der Herr nach Anordnung des Streits aufhört, den [Sclaven] selbst zu besitzen. Allein es spricht mehr dafür, dass [der Herr den Besitz durch den Sclaven] erwerbe, wenn er gleich nicht von ihm besessen wird; und da man angenommen hat, dass man auch durch einen Flüchtling den Besitz erwerben könne, was Wunder, dass er auch durch den in Rede stehenden erworben wird?

Dig. 40,16,1Gaius li­bro se­cun­do ad edic­tum prae­to­ris ur­ba­ni ti­tu­lo de li­be­ra­li cau­sa. Ne quo­run­dam do­mi­no­rum er­ga ser­vos ni­mia in­dul­gen­tia in­qui­na­ret am­plis­si­mum or­di­nem eo, quod pa­te­ren­tur ser­vos suos in in­ge­nui­ta­tem pro­clama­re li­be­ros­que iu­di­ca­ri, se­na­tus con­sul­tum fac­tum est Do­mi­ti­a­ni tem­po­ri­bus, quo cau­tum est, ut, si quis pro­bas­set per col­lu­sio­nem quic­quam fac­tum, si is­te ho­mo ser­vus sit, fie­ret eius ser­vus qui de­te­xis­set col­lu­sio­nem.

Gaj. lib. II. ad Ed. Praet. urb., tit. de lib. causa. Damit nicht die allzugrosse Güte gewisser Herren gegen [ihre] Sclaven den hochachtbaren Senat verunreinigen möchte, dadurch dass sie duldeten, dass ihre Sclaven die freie Geburt in Anspruch nähmen, und für Freie erklärt würden, so ist zu den Zeiten des Domitianus ein Senatsschluss errichtet worden, durch welchen verordnet worden ist, dass, wenn Jemand bewiesen hätte, dass irgend Etwas durch heimliches Einverständniss geschehen sei, der Mensch, wenn er ein Sclave sei, der Sclave Desjenigen werden sollte, welcher das heimliche Einverständniss entdeckt hätte.

Dig. 43,16,10Gaius li­bro se­cun­do ad edic­tum prae­to­ris ur­ba­ni ti­tu­lo de li­be­ra­li cau­sa. Si de fun­do pro­prie­ta­rium et fruc­tua­rium prae­do ex­pu­le­rit at­que ob id fruc­tua­rius con­sti­tu­to tem­po­re non usus per­di­de­rit ius suum, ne­mo du­bi­tat, quin do­mi­nus, si­ve ex­pe­ria­tur cum fruc­tua­rio ad­ver­sus prae­do­nem si­ve non ex­pe­ria­tur, re­ti­ne­re de­beat re­ver­sum ad se usum fruc­tum et, quod fruc­tua­rius per­di­dit, id ad dam­num eius per­ti­neat, cu­ius fac­to per­iit.

Gaj. lib. II. ad Ed. Praet. urb. etc. Wenn ein Räuber den Eigenheitsherrn und den Niessbraucher von einem Landgute vertrieben, und in Folge dessen der Erstere den Genuss während der [für das Erlöschen desselben] festgesetzten Zeit nicht gezogen und sein Recht verloren hat, so bezweifelt Niemand, dass der Eigenthümer, er mag mit dem Niessbraucher zusammen wider den Räuber geklagt haben oder nicht, den zu ihm zurückgekehrten Niessbrauch behalten dürfe, und was der Niessbraucher verloren, Dem zum Schaden gereiche, durch dessen Handlung er den Verlust erlitten.

Ex De operis novi nuntiatione titulo

Dig. 39,1,9Gaius ad edic­tum ur­bi­cum ti­tu­lo de ope­ris no­vi nun­tia­tio­ne. Cre­di­to­ri, cui pig­no­ris no­mi­ne prae­dium te­ne­tur, per­mit­ten­dum est de iu­re, id est de ser­vi­tu­te, opus no­vum nun­tia­re: nam ei vin­di­ca­tio ser­vi­tu­tis da­tur.

Gaj. ad Ed. Urb. tit. de op. n. n. Dem Gläubiger, welchem ein Grundstück verpfändet ist, muss gestattet werden, wegen eines Rechts, d. i. wegen einer Dienstbarkeit77Die dem Pfandobjecte auf jene Besitzung zusteht, worauf der Neubau unternommen werden soll., gegen einen Neubau Einspruch zu thun: denn ihm wird auch die Klage auf die Dienstbarkeit ertheilt.

Ex De praediatoribus titulo

Dig. 23,3,54Gaius li­bro ad edic­tum prae­to­ris ti­tu­lo de prae­dia­to­ri­bus. Res, quae ex do­ta­li pe­cu­nia com­pa­ra­tae sunt, do­ta­les es­se vi­den­tur.

Ad Dig. 23,3,54Windscheid: Lehrbuch des Pandektenrechts, 7. Aufl. 1891, Bd. II, § 500, Note 1.Gaj. ad Ed. Praet. urb. tit. de Praediat. Die Sachen, welche für Geld, welches zum Heirathsgut gehört, angeschafft worden sind, scheinen zum Heirathsgut zu gehören.

Ex De publicanis titulo

Dig. 19,1,19Gaius ad edic­tum prae­to­ris ti­tu­lo de pu­bli­ca­nis. Ve­te­res in emp­tio­ne ven­di­tio­ne­que ap­pel­la­tio­ni­bus pro­mis­cue ute­ban­tur.

Gaj. ad Ed. Praet. tit. de Publican. Die Alten bedienten sich der [besondern] Benennungen für den Kauf und für den Verkauf willkürlich.

Dig. 39,4,5Gaius ad edic­tum prae­to­ris ur­ba­ni ti­tu­lo de pu­bli­ca­nis. Hoc edic­to ef­fi­ci­tur, ut an­te ac­cep­tum qui­dem iu­di­cium re­sti­tu­ta re ac­tio eva­nes­cat, post ac­cep­tum ve­ro iu­di­cium ni­hi­lo mi­nus poe­na du­ret. sed ta­men ab­sol­ven­dus est et­iam qui post ac­cep­tum iu­di­cium re­sti­tue­re pa­ra­tus est. 1Quae­ren­ti­bus au­tem no­bis, utrum du­plum to­tum poe­na sit et prae­ter­ea rei sit per­se­cu­tio, an in du­plo sit et rei per­se­cu­tio, ut poe­na sim­pli sit, ma­gis pla­cuit, ut res in du­plo sit.

Gaj. ad Ed. Praet. Urb. tit. de publ. Durch dieses Edict wird bewirkt, dass, wenn die Zurückgabe [des widerrechtlich Erhobenen] vor der Einlassung auf die Klage geschieht, die Klage erlischt, nach der Einlassung auf die Klage aber nichtsdestoweniger [ungeachtet der Zurückgabe] die Strafe fortbesteht; doch muss auch Derjenige, welcher nach der Einlassung auf die Klage zur Zurückgabe bereit ist, freigesprochen werden. 1Auf unsere Anfrage aber, ob das ganze Doppelte Strafe sei, und ausserdem noch die Verfolgung der Sache88D. h. eine Klage auf Schadensersatz. Statt finde, oder in dem Doppelten auch die Verfolgung der Sache begriffen sei, so dass die Strafe auf das Einfache gehe, entschied man sich dahin, dass im Doppelten die Verfolgung der Sache mitbegriffen sei.

Ex ‘Qui neque sequantur neque ducantur’ titulo

Dig. 50,16,48Gaius li­bro ..... ad edic­tum prae­to­ris ur­ba­ni ti­tu­lo qui ne­que se­quan­tur ne­que du­can­tur. ‘So­lu­tum’ non in­tel­le­gi­mus eum, qui, li­cet vin­cu­lis le­va­tus sit, ma­ni­bus ta­men te­ne­tur: ac ne eum qui­dem in­tel­le­gi­mus so­lu­tum, qui in pu­bli­co si­ne vin­cu­lis ser­va­tur.

Übersetzung nicht erfasst.

Ex De re iudicata titulo

Dig. 25,2,2Gaius li­bro ..... ad edic­tum prae­to­ris ti­tu­lo de re iu­di­ca­ta. nam in ho­no­rem ma­tri­mo­nii tur­pis ac­tio ad­ver­sus uxo­rem ne­ga­tur:

GAJ. lib. II. ad Ed. Praet., tit. de re jud. denn zur Ehre der Ehe wird eine infamirende Klage gegen die Ehefrau versagt,

Dig. 42,1,7Gaius li­bro ..... ad edic­tum prae­to­ris ur­ba­ni ti­tu­lo de re iu­di­ca­ta. In­tra dies con­sti­tu­tos, quam­vis iu­di­ca­ti agi non pos­sit, mul­tis ta­men mo­dis iu­di­ca­tum li­be­ra­ri pos­se ho­die non du­bi­ta­tur, quia con­sti­tu­to­rum die­rum spa­tium pro iu­di­ca­to, non con­tra iu­di­ca­tum per le­gem con­sti­tu­tum est.

GAJUS lib. ad Edict. Praet. urbani, titulo de re judicata. Innerhalb der gesetzlich bestimmten Tage99S. oben Note 3. kann, wenngleich die Urtheilsklage binnen derselben nicht anzustellen ist, doch, wie heut zu Tage nicht bezweifelt wird, der Verurtheilte auf verschiedene Art der Verbindlichkeit entledigt werden; weil die Frist der bestimmten Tage zum Besten des Verurtheilten, nicht wider ihn, von dem Gesetze1010Der zwölf Tafeln. S. ebendaselbst. geordnet ist.

Ex De testamentis libro primo

Dig. 28,5,32Idem li­bro pri­mo de tes­ta­men­tis ad edic­tum prae­to­ris ur­ba­ni. Il­la in­sti­tu­tio ‘quos Ti­tius vo­lue­rit’ id­eo vi­tio­sa est, quod alie­no ar­bi­trio per­mis­sa est: nam sa­tis con­stan­ter ve­te­res de­cre­ve­runt tes­ta­men­to­rum iu­ra ip­sa per se fir­ma es­se opor­te­re, non ex alie­no ar­bi­trio pen­de­re. 1Is qui apud hos­tes est rec­te he­res in­sti­tui­tur, quia iu­re post­li­mi­nii om­nia iu­ra ci­vi­ta­tis in per­so­nam eius in sus­pen­so re­ti­nen­tur, non ab­rum­pun­tur: ita­que si re­ver­sus fue­rit ab hos­ti­bus, ad­ire he­redi­ta­tem pot­erit. ser­vus quo­que eius rec­te he­res in­sti­tui­tur et, si re­ver­sus sit ab hos­ti­bus, pot­est eum iu­be­re ad­ire he­redi­ta­tem: si ve­ro ibi de­ces­se­rit, qui ei he­res ex­is­tet pot­est per ser­vum he­res fie­ri.

Übersetzung nicht erfasst.

Dig. 35,1,16Gaius li­bro pri­mo de tes­ta­men­tis ad edic­tum prae­to­ris. In his, quae ex­tra tes­ta­men­tum in­cur­re­rent, pos­sunt res ex bo­no et ae­quo in­ter­pre­ta­tio­nem ca­pe­re: ea ve­ro, quae ex ip­so tes­ta­men­to ore­ren­tur, ne­ces­se est se­cun­dum scrip­ti iu­ris ra­tio­nem ex­pe­di­ri.

Übersetzung nicht erfasst.

Ex De testamentis libro secundo

Dig. 28,5,33Idem li­bro se­cun­do de tes­ta­men­tis ad edic­tum prae­to­ris ur­ba­ni. Si quis ita scrip­se­rit: ‘Ti­tius ex par­te di­mi­dia he­res es­to: idem Ti­tius ex al­te­ra par­te di­mi­dia, si na­vis ex Asia ve­ne­rit, he­res es­to’, cum ex pu­ra in­sti­tu­tio­ne ad­ie­rit he­res, quam­vis con­di­cio al­te­rius in­sti­tu­tio­nis pen­deat, ex as­se fit he­res, sci­li­cet et­iam con­di­cio­ne de­fi­cien­te, cum non pro­sit ei con­di­cio quic­quam ex­is­tens: quip­pe cum non du­bi­te­tur, quin, si quis ex par­te di­mi­dia he­res in­sti­tu­tus sit nec prae­ter­ea quis­quam alius, ip­se ex as­se he­res in­sti­tui vi­dea­tur.

Übersetzung nicht erfasst.

Dig. 29,4,14Idem li­bro se­cun­do de tes­ta­men­tis ad edic­tum prae­to­ris ur­ba­ni. quam­vis non pro­prie pars he­redi­ta­tis in una re in­tel­le­ga­tur.

Übersetzung nicht erfasst.

Dig. 29,4,16Idem li­bro se­cun­do de tes­ta­men­tis ad edic­tum prae­to­ris ur­ba­ni. Cum enim he­redi­tas ab eo quo­que pe­ti pos­sit, qui unam ali­quam rem he­redi­ta­rio no­mi­ne pos­si­deat, du­bi­ta­ri non opor­tet, quin ve­rum sit quod di­xi­mus.

Übersetzung nicht erfasst.

Dig. 29,4,18Idem li­bro se­cun­do de tes­ta­men­tis ad edic­tum prae­to­ris ur­ba­ni. Si duo he­redes in­sti­tu­ti am­bo omis­sa cau­sa tes­ta­men­ti ab in­tes­ta­to pos­si­deant he­redi­ta­tem, tunc, quia uter­que prae­to­rio iu­re per­in­de ha­be­tur at­que si ex tes­ta­men­to he­redi­ta­tem ad­is­set, pro par­ti­bus in sin­gu­los com­pe­tit ac­tio. 1Ad­mo­nen­di su­mus huic, in quem ex hac par­te edic­ti le­ga­to­rum ac­tio da­tur, be­ne­fi­cium le­gis Fal­ci­diae con­ce­den­dum.

Übersetzung nicht erfasst.

Dig. 50,17,55Gaius li­bro se­cun­do de tes­ta­men­tis ad edic­tum ur­bi­cum. Nul­lus vi­de­tur do­lo fa­ce­re, qui suo iu­re uti­tur.

Übersetzung nicht erfasst.

Fragmenta incerta

Dig. 50,17,139Gaius li­bro ..... ad edic­tum prae­to­ris ur­ba­ni. Om­nes ac­tio­nes, quae mor­te aut tem­po­re per­eunt, se­mel in­clu­sae iu­di­cio sal­vae per­ma­nent. 1Non vi­de­tur per­fec­te cu­ius­que id es­se, quod ex ca­su au­fer­ri pot­est.

Übersetzung nicht erfasst.