Corpus iurisprudentiae Romanae

Repertorium zu den Quellen des römischen Rechts

Digesta Iustiniani Augusti

Recognovit Mommsen (1870) et retractavit Krüger (1928)
Deutsche Übersetzung von Otto/Schilling/Sintenis (1830–1833)
Ulp.Sab. XV
Ad Massurium Sabinum lib.Ulpiani Ad Massurium Sabinum libri

Ad Massurium Sabinum libri

Ex libro XV

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
Dig. 1,1De iustitia et iure (Von der Gerechtigkeit und dem Recht.)Dig. 1,2De origine iuris et omnium magistratuum et successione prudentium (Von dem Ursprung des Rechts und aller Staatsbeamten, so wie der Folge der Rechtsgelehrten.)Dig. 1,3De legibus senatusque consultis et longa consuetudine (Von den Gesetzen, den Senatsbeschlüssen und dem Gewohnheitsrechte.)Dig. 1,4De constitutionibus principum (Von den Constitutionen der Kaiser.)Dig. 1,5De statu hominum (Vom Zustand der Menschen.)Dig. 1,6De his qui sui vel alieni iuris sunt (Von denen, die eigenen Rechtens, und denen, die fremdem Rechte unterworfen sind.)Dig. 1,7De adoptionibus et emancipationibus et aliis modis quibus potestas solvitur (Von der Annahme an Kindes Statt, der Entlassung aus der [väterlichen] Gewalt, und andern Arten deren Aufhebung.)Dig. 1,8De divisione rerum et qualitate (Von der Eintheilung der Sachen und deren Beschaffenheit.)Dig. 1,9De senatoribus (Von den Senatoren.)Dig. 1,10De officio consulis (Von der Amtspflicht des Consuls.)Dig. 1,11De officio praefecti praetorio (Von der Amtspflicht des Präfectus Prätorio.)Dig. 1,12De officio praefecti urbi (Von der Amtspflicht des Stadtvorstehers.)Dig. 1,13De officio quaestoris (Von der Amtspflicht des Quästors.)Dig. 1,14De officio praetorum (Von der Amtspflicht der Prätoren.)Dig. 1,15De officio praefecti vigilum (Von der Amtspflicht des Wachtvorstehers.)Dig. 1,16De officio proconsulis et legati (Von der Amtspflicht des Proconsul und des Legaten.)Dig. 1,17De officio praefecti Augustalis (Von der Amtspflicht des Kaiserlichen Präfecten.)Dig. 1,18De officio praesidis (Von der Amtspflicht des Präsidenten.)Dig. 1,19De officio procuratoris Caesaris vel rationalis (Von der Amtspflicht des Procurators des Kaisers oder Rentbeamten.)Dig. 1,20De officio iuridici (Von der Amtspflicht des Gerichtsverwalters.)Dig. 1,21De officio eius, cui mandata est iurisdictio (Von der Amtspflicht dessen, der mit der Gerichtsbarkeit beauftragt worden ist.)Dig. 1,22De officio adsessorum (Von der Amtspflicht der [Gerichts-] Beisitzer.)
Dig. 2,1De iurisdictione (Von der Gerichtsbarkeit.)Dig. 2,2Quod quisque iuris in alterum statuerit, ut ipse eodem iure utatur (Welche Rechtsgrundsätze Jemand gegen einen Andern aufgebracht hat, die sollen gegen ihn selbst in Anwendung gebracht werden dürfen.)Dig. 2,3Si quis ius dicenti non obtemperaverit (Wenn jemand dem, welcher Recht spricht, nicht gehorcht haben sollte.)Dig. 2,4De in ius vocando (Von der Berufung ins Gericht.)Dig. 2,5Si quis in ius vocatus non ierit sive quis eum vocaverit, quem ex edicto non debuerit (Wenn Jemand vor Gericht berufen worden und nicht gegangen ist, oder die dahin berufen worden sind, welche man dem Edicte nach nicht hätte berufen sollen.)Dig. 2,6In ius vocati ut eant aut satis vel cautum dent (Dass vor Gericht Berufene dahin gehen, oder Bürgen oder anders Sicherheit stellen.)Dig. 2,7Ne quis eum qui in ius vocabitur vi eximat (Dass Niemand den, welcher vor Gericht berufen wird, mit Gewalt entreisse.)Dig. 2,8Qui satisdare cogantur vel iurato promittant vel suae promissioni committantur (Von denen, welche gezwungen werden, Sicherheit zu stellen, oder ein eidliches Versprechen leisten, oder auf ihr einfaches Versprechen entlassen werden.)Dig. 2,9Si ex noxali causa agatur, quemadmodum caveatur (Wie Sicherheit gestellt wird, wenn eine Noxalklage erhoben [oder: wegen Schädenansprüchen geklagt] wird.)Dig. 2,10De eo per quem factum erit quominus quis in iudicio sistat (Von dem, welcher daran Schuld ist, dass sich Jemand nicht vor Gericht stellt.)Dig. 2,11Si quis cautionibus in iudicio sistendi causa factis non obtemperaverit (Wenn Jemand dem geleisteten Versprechen, sich vor Gerichte zu stellen, nicht nachgekommen ist.)Dig. 2,12De feriis et dilationibus et diversis temporibus (Von den Gerichtsferien und Aufschubsgestattungen und der Berechnung verschiedener Zeiten.)Dig. 2,13De edendo (Vom Vorzeigen.)Dig. 2,14De pactis (Von Verträgen.)Dig. 2,15De transactionibus (Von Vergleichen.)
Dig. 26,1De tutelis (Von den Bevormundungen.)Dig. 26,2 (1,0 %)De testamentaria tutela (Von der testamentarischen Vormundschaft.)Dig. 26,3De confirmando tutore vel curatore (Von der Bestätigung des Tutor oder Curator.)Dig. 26,4De legitimis tutoribus (Von den gesetzlichen Vormündern.)Dig. 26,5De tutoribus et curatoribus datis ab his qui ius dandi habent, et qui et in quibus causis specialiter dari possunt (Von den durch eine competente Obrigkeit bestellten Vormündern; ferner welche zu solchen Vormündern bestellt, und aus welchen Gründen diese eigentlich bestellt werden können.)Dig. 26,6Qui petant tutores vel curatores et ubi petantur (Von denen, welche um Vormünder oder Curatoren nachsuchen müssen, und wo dies geschehen soll.)Dig. 26,7De administratione et periculo tutorum et curatorum qui gesserint vel non et de agentibus vel conveniendis uno vel pluribus (Von der Verwaltung und Verantwortlichkeit der Tutoren und Curatoren, welche die Vormundschaft führten oder auch nicht, und von dem Verhältnisse derselben als Kläger oder Beklagte entweder einzeln oder in Mehrzahl.)Dig. 26,8De auctoritate et consensu tutorum et curatorum (Von der Ermächtigung und der Zustimmung der Vormünder und Curatoren.)Dig. 26,9Quando ex facto tutoris vel curatoris minores agere vel conveniri possunt (Wann aus der Handlung des Vormundes oder Curators Minderjährige klagen oder verklagt werden können.)Dig. 26,10De suspectis tutoribus et curatoribus (Von verdächtigen Vormündern und Curatoren.)
Dig. 40,1De manumissionibus (Von den Freilassungen.)Dig. 40,2De manumissis vindicta (Von den durch den Stab freigelassenen [Sclaven].)Dig. 40,3De manumissionibus quae servis ad universitatem pertinentibus imponuntur (Von den Freilassungen, welche Sclaven ertheilt werden, welche einer Gemeinheit angehören.)Dig. 40,4De manumissis testamento (Von den durch ein Testament freigelassenen [Sclaven.])Dig. 40,5De fideicommissariis libertatibus (Von den fideicommissarischen Freiheiten.)Dig. 40,6De ademptione libertatis (Von der Zurücknahme der Freiheit.)Dig. 40,7De statuliberis (Von den Bedingtfreien.)Dig. 40,8Qui sine manumissione ad libertatem perveniunt (Welche [Sclaven] ohne Freilassung zur Freiheit gelangen.)Dig. 40,9Qui et a quibus manumissi liberi non fiunt et ad legem Aeliam Sentiam (Welche Sclaven durch die Freilassung wegen ihrer selbst, und wegen ihres Freilassers nicht frei werden, und zum Aelisch-Sentischen Gesetz.)Dig. 40,10De iure aureorum anulorum (Von dem Recht der goldenen Ringe.)Dig. 40,11De natalibus restituendis (Von der Zurückversetzung in den Geburtsstand.)Dig. 40,12De liberali causa (Von dem Rechtsstreit über die Freiheit.)Dig. 40,13Quibus ad libertatem proclamare non licet (Welche nicht auf die Freiheit Anspruch machen dürfen.)Dig. 40,14Si ingenuus esse dicetur (Wenn behauptet werden wird, dass [ein Freigelassener] ein Freigeborner sei.)Dig. 40,15Ne de statu defunctorum post quinquennium quaeratur (Dass der Rechtszustand Verstorbener nach fünf Jahren nicht untersucht werden soll.)Dig. 40,16De collusione detegenda (Von der Entdeckung eines heimlichen Einverständnisses.)
Dig. 43,1De interdictis sive extraordinariis actionibus, quae pro his competunt (Von den Interdicten und ausserordentlichen Klagen, die an deren Statt zuständig sind.)Dig. 43,2Quorum bonorum (Welchen Nachlass.)Dig. 43,3Quod legatorum (Was von Vermächtnissen.)Dig. 43,4Ne vis fiat ei, qui in possessionem missus erit (Dass Dem keine Gewalt geschehe, der in den Besitz gesetzt sein wird.)Dig. 43,5De tabulis exhibendis (Von der Auslieferung der Testamente.)Dig. 43,6Ne quid in loco sacro fiat (Dass an einem heiligen Orte Etwas nicht geschehe.)Dig. 43,7De locis et itineribus publicis (Von öffentlichen Plätzen und Wegen.)Dig. 43,8Ne quid in loco publico vel itinere fiat (Dass an einem öffentlichen Platze oder Wege Etwas nicht geschehe.)Dig. 43,9De loco publico fruendo (Von dem Genuss eines öffentlichen Platzes.)Dig. 43,10De via publica et si quid in ea factum esse dicatur (Von öffentlichen Strassen und wenn etwas in demselben errichtet werden sein soll.)Dig. 43,11De via publica et itinere publico reficiendo (Von der Ausbesserung öffentlicher Strassen und Wege.)Dig. 43,12De fluminibus. ne quid in flumine publico ripave eius fiat, quo peius navigetur (Von den Flüssen, dass Etwas in einem öffentlichen Flusse oder an dessen Ufer nicht geschehe, wodurch die Schifffahrt beeinträchtigt wird.)Dig. 43,13Ne quid in flumine publico fiat, quo aliter aqua fluat, atque uti priore aestate fluxit (Dass in einem öffentlichen Fluss Etwas nicht geschehe, wodurch der Wasserfluss gegen den im vorhergehenden Sommer geändert wird.)Dig. 43,14Ut in flumine publico navigare liceat (Dass die Schifffahrt an einem öffentlichen Flusse gestattet sei.)Dig. 43,15De ripa munienda (Von der Befestigung des Ufers.)Dig. 43,16De vi et de vi armata (Von der Gewalt und der Gewalt mit Waffen.)Dig. 43,17Uti possidetis (Wie ihr besitzet.)Dig. 43,18De superficiebus (Von Erbpachtungen.)Dig. 43,19De itinere actuque privato (Von Privatwegen.)Dig. 43,20De aqua cottidiana et aestiva (Vom täglichen Wasser und dem Sommerwasser.)Dig. 43,21De rivis (Von den Kanälen.)Dig. 43,22De fonte (Von den Quellen.)Dig. 43,23De cloacis (Von den Kloaken.)Dig. 43,24Quod vi aut clam (Was gewaltsam oder heimlich.)Dig. 43,25De remissionibus (Von den Remissionen.)Dig. 43,26De precario (Vom bittweisen [Besitzverhältniss].)Dig. 43,27De arboribus caedendis (Vom Baumfällen.)Dig. 43,28De glande legenda (Vom Auflesen der Eicheln.)Dig. 43,29De homine libero exhibendo (Von der Auslieferung freier Menschen.)Dig. 43,30De liberis exhibendis, item ducendis (Von der Auslieferung der Kinder und deren Abführung.)Dig. 43,31Utrubi (Vom (Interdicte) Wo immer.)Dig. 43,32De migrando (Vom Ausziehen lassen.)Dig. 43,33De Salviano interdicto (Vom Salvianischen Interdict.)
Dig. 11,7,19Ul­pia­nus li­bro quin­to de­ci­mo ad Sa­binum. id­eo­que et­iam dos sen­ti­re hoc aes alie­num de­bet.

Ulp. lib. XV. ad Sabin. und darum muss die Mitgift diese Schuld auch tragen.

Dig. 26,2,5Ul­pia­nus li­bro quin­to de­ci­mo ad Sa­binum. Si quis fi­lia­bus suis vel fi­liis tu­to­res de­de­rit, et­iam pos­tu­mae vi­de­tur de­dis­se, quia fi­liae ap­pel­la­tio­ne et­iam pos­tu­ma con­ti­ne­tur.

Ulp. lib. XV. ad Sabin. Bestellte Jemand [schlechthin] für seine Töchter Vormünder, so scheint er sie auch für eine nachgeborne Tochter bestellt zu haben; weil unter der Benennung Tochter auch eine Nachgeborne verstanden wird.

Dig. 28,4,1Ul­pia­nus li­bro quin­to de­ci­mo ad Sa­binum. Quae in tes­ta­men­to le­gi pos­sunt, ea in­con­sul­to de­le­ta et in­duc­ta ni­hi­lo mi­nus va­lent, con­sul­to non va­lent: id ve­ro quod non ius­su do­mi­ni scrip­tum in­duc­tum de­le­tum­ve est, pro ni­hi­lo est. ‘le­gi’ au­tem sic ac­ci­pien­dum non in­tel­le­gi, sed ocu­lis per­spi­ci quae sunt scrip­ta: ce­te­rum si ex­trin­se­cus in­tel­le­gun­tur, non vi­de­bun­tur le­gi pos­se. suf­fi­cit au­tem, si le­gi­bi­lia sint in­con­sul­to de­le­ta si­ve ab ip­so si­ve ab alio, sed no­len­ti­bus. ‘in­duc­ta’ ac­ci­pien­dum est et si per­duc­ta sint. 1Quod igi­tur in­cau­te fac­tum est, pro non fac­to est, si le­gi po­tuit: et id­eo, et­si no­vis­si­me, ut so­let, tes­ta­men­to fue­rit ad­scrip­tum: ‘li­tu­ras in­duc­tio­nes su­per­duc­tio­nes ip­se fe­ci’, non vi­de­bi­tur re­fer­ri ad ea quae in­con­sul­to con­ti­ge­runt. pro­in­de et si in­con­sul­to su­per­scrip­sit in­du­xis­se se, ma­ne­bunt et si ad­emit, non erunt ad­emp­ta. 2Sed si le­gi non pos­sunt quae in­con­sul­to de­la­ta sunt, di­cen­dum est non de­be­ri, sed hoc ita de­mum, si an­te con­sum­ma­tio­nem tes­ta­men­ti fac­tum est. 3Sed con­sul­to qui­dem de­le­ta ex­cep­tio­ne pe­ten­tes re­pel­lun­tur, in­con­sul­to ve­ro non re­pel­lun­tur, si­ve le­gi pos­sunt si­ve non pos­sunt, quon­iam, si to­tum tes­ta­men­tum non ex­stet, con­stat va­le­re om­nia quae in eo scrip­ta sunt. et si qui­dem il­lud con­ci­dit tes­ta­tor, de­ne­ga­bun­tur ac­tio­nes, si ve­ro alius in­vi­to tes­ta­to­re, non de­ne­ga­bun­tur. 4Et he­redi­ta­tis por­tio ad­emp­ta vel to­ta he­redi­tas, si for­te sit sub­sti­tu­tus, iu­re fac­ta vi­de­bi­tur, non qua­si ad­emp­ta, quon­iam he­redi­tas se­mel da­ta ad­imi fa­ci­le non pot­est, sed qua­si nec da­ta. 5Si quis co­di­cil­los in tes­ta­men­to con­fir­ma­vit et co­di­cil­lis ali­quid ad­scrip­sit, mox de­le­vit ita ut ap­pa­reat, an de­bea­tur? et Pom­po­nius scri­bit co­di­cil­los de­le­tos non va­le­re.

Übersetzung nicht erfasst.

Dig. 30,14Ul­pia­nus li­bro quin­to de­ci­mo ad Sa­binum. Si ita sit ad­scrip­tum: ‘si cui le­ga­ve­ro bis, se­mel he­res ei da­to’ vel ‘ut se­mel de­bea­tur’, et ei­dem duas quan­ti­ta­tes ad­scrip­se­rit vel duos fun­dos, an utrum­que de­bea­tur? et ait Aris­to unum vi­de­ri le­ga­tum: nam quod ad­emp­tum est, nec da­tum vi­de­ri se­cun­dum Cel­si et Mar­cel­li sen­ten­tiam, quae ve­ra est. 1Sed Pa­pi­nia­nus li­bro no­no de­ci­mo quaes­tio­num ait et­si post le­ga­ta sae­pius ad­scrip­ta idem hoc sub­ie­cit se­mel prae­sta­ri vel­le et hoc an­te im­ple­tum tes­ta­men­tum fe­ce­rit, ip­so iu­re vi­de­ri ce­te­ra le­ga­ta ad­emp­ta. sed quo ma­gis erit ad­emp­tum? non enim ap­pa­ret. et ait pos­se di­ci ex­iguius es­se prae­stan­dum.

Übersetzung nicht erfasst.

Dig. 30,17Ul­pia­nus li­bro quin­to de­ci­mo ad Sa­binum. Qui fi­lia­bus le­ga­vit, si men­tio­nem ali­qua par­te tes­ta­men­ti pos­tu­mae fe­cit, vi­de­tur in fi­lia­rum le­ga­to et de pos­tu­ma sen­sis­se. 1Si quis ita le­ga­ve­rit: ‘si qua fi­lia mi­hi ge­ni­tur, ei he­res meus cen­tum da­to’, plu­ri­bus na­tis vi­de­tur sin­gu­lis tan­tun­dem le­gas­se: quod ita ac­ci­pien­dum est, ni­si evi­dens sit con­tra­ria sen­ten­tia tes­ta­to­ris. 2Si uni ex he­redi­bus fue­rit le­ga­tum, hoc de­be­ri ei of­fi­cio iu­di­cis fa­mi­liae her­cis­cun­dae ma­ni­fes­tum est: sed et si abs­ti­nue­rit se he­redi­ta­te, con­se­qui eum hoc le­ga­tum pos­se con­stat.

Übersetzung nicht erfasst.

Dig. 30,19Ul­pia­nus li­bro quin­to de­ci­mo ad Sa­binum. Le­ga­ta in­uti­li­ter da­ta Pa­pi­nia­nus pu­tat li­bro quaes­tio­num con­fir­ma­ri per re­pe­ti­tio­nem, id est per hanc scrip­tu­ram post­ea for­te in co­di­cil­lis fac­tam: ‘hoc am­plius ei he­res meus da­to’, et di­ver­sum es­se in il­la scrip­tu­ra: ‘quas pe­cu­nias le­ga­vi, qui­bus dies ad­po­si­tus non est, an­nua bi­ma tri­ma die he­res meus da­re dam­nas es­to’: non enim hoc egis­se tes­ta­to­rem, ut con­fir­ma­ret quae in­uti­lia sunt, sed ut diem uti­li­bus pro­ro­ga­ret. 1Idem eo­dem lo­co et in sub­sti­tu­to im­pu­be­ris scribsit, ut, si fue­rit ab im­pu­be­re in­uti­li­ter le­ga­tum, sub­sti­tu­tus hoc de­beat, si ‘hoc am­plius’ le­ga­tum ab eo sit re­lic­tum ali­quid nec il­le pa­tri he­res ex­sti­te­rit et de­ces­se­rit. 2In le­ga­to plu­ri­bus re­lic­to si par­tes ad­iec­tae non sunt, ae­quae ser­van­tur.

Übersetzung nicht erfasst.

Dig. 30,21Ul­pia­nus li­bro quin­to de­ci­mo ad Sa­binum. Gre­ge le­ga­to et quae post­ea ac­ce­dunt ad le­ga­ta­rium per­ti­nent.

Übersetzung nicht erfasst.

Dig. 36,1,19Idem li­bro quin­to de­ci­mo ad Sa­binum. In fi­dei­com­mis­sa­ria he­redi­ta­tis re­sti­tu­tio­ne con­stat non venire fruc­tus, ni­si ex mo­ra fac­ta est aut cum quis spe­cia­li­ter fue­rit ro­ga­tus et fruc­tus re­sti­tue­re. 1Pla­ne fruc­tus in quar­tam im­pu­tan­tur, ut est et re­scrip­tum. 2Quo­tiens quis ro­ga­tur he­redi­ta­tem re­sti­tue­re, id vi­de­tur ro­ga­tus red­de­re, quod fuit he­redi­ta­tis: fruc­tus au­tem non he­redi­ta­ti, sed ip­sis re­bus ac­cep­to fe­run­tur. 3Si le­ga­tum sit he­redi re­lic­tum et ro­ga­tus sit por­tio­nem he­redi­ta­tis re­sti­tue­re, id so­lum non de­be­re eum re­sti­tue­re, quod a co­he­rede ac­ce­pit: ce­te­rum quod a se­met­ip­so ei re­lic­tum est, in fi­dei­com­mis­sum ca­dit: et id di­vus Mar­cus de­cre­vit.

Übersetzung nicht erfasst.

Dig. 36,2,2Ul­pia­nus li­bro quin­to de­ci­mo ad Sa­binum. Si pu­re sit usus fruc­tus le­ga­tus vel usus vel ha­bi­ta­tio, ne­que eo­rum dies an­te ad­itam he­redi­ta­tem ce­dit ne­que pe­ti­tio ad he­redem trans­it. idem et si ex die sit usus fruc­tus re­lic­tus:

Übersetzung nicht erfasst.

Dig. 37,9,9Ul­pia­nus li­bro quin­to de­ci­mo ad Sa­binum. Cum ven­ter mit­ti­tur in pos­ses­sio­nem, quod in ven­tris ali­men­ta de­mi­nu­tum est de­tra­hi­tur vel­ut aes alie­num.

Übersetzung nicht erfasst.

Dig. 38,1,5Ul­pia­nus li­bro quin­to de­ci­mo ad Sa­binum. Si quis ope­ras sit sti­pu­la­tus si­bi li­be­ris­que suis, et­iam ad pos­tu­mos per­ve­nit sti­pu­la­tio.

Übersetzung nicht erfasst.

Dig. 50,16,164Ul­pia­nus li­bro quin­to de­ci­mo ad Sa­binum. No­men ‘fi­lia­rum’ et in pos­tu­mam ca­de­re quaes­tio­nis non est, quam­vis ‘pos­tu­mae’ non ca­de­re in eam, quae iam in re­bus hu­ma­nis sit, cer­tum sit. 1‘Par­ti­tio­nis’ no­men non sem­per di­mi­dium sig­ni­fi­cat, sed pro­ut est ad­iec­tum. pot­est enim iu­be­ri ali­quis et ma­xi­mam par­ti­ri: pos­se et vi­cen­si­mam et ter­tiam et pro­ut li­bue­rit. sed si non fue­rit por­tio ad­iec­ta, di­mi­dia pars de­be­tur. 2‘Ha­be­re’ sic­ut per­ve­ni­re cum ef­fec­tu ac­ci­pien­dum est.

Übersetzung nicht erfasst.

Dig. 50,17,9Ul­pia­nus li­bro quin­to de­ci­mo ad Sa­binum. Sem­per in ob­scu­ris quod mi­ni­mum est se­qui­mur.

Übersetzung nicht erfasst.