Corpus iurisprudentiae Romanae

Repertorium zu den Quellen des römischen Rechts

Digesta Iustiniani Augusti

Recognovit Mommsen (1870) et retractavit Krüger (1928)
Deutsche Übersetzung von Otto/Schilling/Sintenis (1830–1833)
Pap.quaest. XXIX
Quaestionum lib.Papiniani Quaestionum libri

Quaestionum libri

cum Notis Pauli

Ex libro XXIX

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
Dig. 1,1De iustitia et iure (Von der Gerechtigkeit und dem Recht.)Dig. 1,2De origine iuris et omnium magistratuum et successione prudentium (Von dem Ursprung des Rechts und aller Staatsbeamten, so wie der Folge der Rechtsgelehrten.)Dig. 1,3De legibus senatusque consultis et longa consuetudine (Von den Gesetzen, den Senatsbeschlüssen und dem Gewohnheitsrechte.)Dig. 1,4De constitutionibus principum (Von den Constitutionen der Kaiser.)Dig. 1,5De statu hominum (Vom Zustand der Menschen.)Dig. 1,6De his qui sui vel alieni iuris sunt (Von denen, die eigenen Rechtens, und denen, die fremdem Rechte unterworfen sind.)Dig. 1,7De adoptionibus et emancipationibus et aliis modis quibus potestas solvitur (Von der Annahme an Kindes Statt, der Entlassung aus der [väterlichen] Gewalt, und andern Arten deren Aufhebung.)Dig. 1,8De divisione rerum et qualitate (Von der Eintheilung der Sachen und deren Beschaffenheit.)Dig. 1,9De senatoribus (Von den Senatoren.)Dig. 1,10De officio consulis (Von der Amtspflicht des Consuls.)Dig. 1,11De officio praefecti praetorio (Von der Amtspflicht des Präfectus Prätorio.)Dig. 1,12De officio praefecti urbi (Von der Amtspflicht des Stadtvorstehers.)Dig. 1,13De officio quaestoris (Von der Amtspflicht des Quästors.)Dig. 1,14De officio praetorum (Von der Amtspflicht der Prätoren.)Dig. 1,15De officio praefecti vigilum (Von der Amtspflicht des Wachtvorstehers.)Dig. 1,16De officio proconsulis et legati (Von der Amtspflicht des Proconsul und des Legaten.)Dig. 1,17De officio praefecti Augustalis (Von der Amtspflicht des Kaiserlichen Präfecten.)Dig. 1,18De officio praesidis (Von der Amtspflicht des Präsidenten.)Dig. 1,19De officio procuratoris Caesaris vel rationalis (Von der Amtspflicht des Procurators des Kaisers oder Rentbeamten.)Dig. 1,20De officio iuridici (Von der Amtspflicht des Gerichtsverwalters.)Dig. 1,21De officio eius, cui mandata est iurisdictio (Von der Amtspflicht dessen, der mit der Gerichtsbarkeit beauftragt worden ist.)Dig. 1,22De officio adsessorum (Von der Amtspflicht der [Gerichts-] Beisitzer.)
Dig. 2,1De iurisdictione (Von der Gerichtsbarkeit.)Dig. 2,2Quod quisque iuris in alterum statuerit, ut ipse eodem iure utatur (Welche Rechtsgrundsätze Jemand gegen einen Andern aufgebracht hat, die sollen gegen ihn selbst in Anwendung gebracht werden dürfen.)Dig. 2,3Si quis ius dicenti non obtemperaverit (Wenn jemand dem, welcher Recht spricht, nicht gehorcht haben sollte.)Dig. 2,4De in ius vocando (Von der Berufung ins Gericht.)Dig. 2,5Si quis in ius vocatus non ierit sive quis eum vocaverit, quem ex edicto non debuerit (Wenn Jemand vor Gericht berufen worden und nicht gegangen ist, oder die dahin berufen worden sind, welche man dem Edicte nach nicht hätte berufen sollen.)Dig. 2,6In ius vocati ut eant aut satis vel cautum dent (Dass vor Gericht Berufene dahin gehen, oder Bürgen oder anders Sicherheit stellen.)Dig. 2,7Ne quis eum qui in ius vocabitur vi eximat (Dass Niemand den, welcher vor Gericht berufen wird, mit Gewalt entreisse.)Dig. 2,8Qui satisdare cogantur vel iurato promittant vel suae promissioni committantur (Von denen, welche gezwungen werden, Sicherheit zu stellen, oder ein eidliches Versprechen leisten, oder auf ihr einfaches Versprechen entlassen werden.)Dig. 2,9Si ex noxali causa agatur, quemadmodum caveatur (Wie Sicherheit gestellt wird, wenn eine Noxalklage erhoben [oder: wegen Schädenansprüchen geklagt] wird.)Dig. 2,10De eo per quem factum erit quominus quis in iudicio sistat (Von dem, welcher daran Schuld ist, dass sich Jemand nicht vor Gericht stellt.)Dig. 2,11Si quis cautionibus in iudicio sistendi causa factis non obtemperaverit (Wenn Jemand dem geleisteten Versprechen, sich vor Gerichte zu stellen, nicht nachgekommen ist.)Dig. 2,12De feriis et dilationibus et diversis temporibus (Von den Gerichtsferien und Aufschubsgestattungen und der Berechnung verschiedener Zeiten.)Dig. 2,13De edendo (Vom Vorzeigen.)Dig. 2,14De pactis (Von Verträgen.)Dig. 2,15De transactionibus (Von Vergleichen.)
Dig. 40,1De manumissionibus (Von den Freilassungen.)Dig. 40,2De manumissis vindicta (Von den durch den Stab freigelassenen [Sclaven].)Dig. 40,3De manumissionibus quae servis ad universitatem pertinentibus imponuntur (Von den Freilassungen, welche Sclaven ertheilt werden, welche einer Gemeinheit angehören.)Dig. 40,4De manumissis testamento (Von den durch ein Testament freigelassenen [Sclaven.])Dig. 40,5De fideicommissariis libertatibus (Von den fideicommissarischen Freiheiten.)Dig. 40,6De ademptione libertatis (Von der Zurücknahme der Freiheit.)Dig. 40,7De statuliberis (Von den Bedingtfreien.)Dig. 40,8Qui sine manumissione ad libertatem perveniunt (Welche [Sclaven] ohne Freilassung zur Freiheit gelangen.)Dig. 40,9Qui et a quibus manumissi liberi non fiunt et ad legem Aeliam Sentiam (Welche Sclaven durch die Freilassung wegen ihrer selbst, und wegen ihres Freilassers nicht frei werden, und zum Aelisch-Sentischen Gesetz.)Dig. 40,10De iure aureorum anulorum (Von dem Recht der goldenen Ringe.)Dig. 40,11De natalibus restituendis (Von der Zurückversetzung in den Geburtsstand.)Dig. 40,12De liberali causa (Von dem Rechtsstreit über die Freiheit.)Dig. 40,13Quibus ad libertatem proclamare non licet (Welche nicht auf die Freiheit Anspruch machen dürfen.)Dig. 40,14Si ingenuus esse dicetur (Wenn behauptet werden wird, dass [ein Freigelassener] ein Freigeborner sei.)Dig. 40,15Ne de statu defunctorum post quinquennium quaeratur (Dass der Rechtszustand Verstorbener nach fünf Jahren nicht untersucht werden soll.)Dig. 40,16De collusione detegenda (Von der Entdeckung eines heimlichen Einverständnisses.)
Dig. 43,1De interdictis sive extraordinariis actionibus, quae pro his competunt (Von den Interdicten und ausserordentlichen Klagen, die an deren Statt zuständig sind.)Dig. 43,2Quorum bonorum (Welchen Nachlass.)Dig. 43,3Quod legatorum (Was von Vermächtnissen.)Dig. 43,4Ne vis fiat ei, qui in possessionem missus erit (Dass Dem keine Gewalt geschehe, der in den Besitz gesetzt sein wird.)Dig. 43,5De tabulis exhibendis (Von der Auslieferung der Testamente.)Dig. 43,6Ne quid in loco sacro fiat (Dass an einem heiligen Orte Etwas nicht geschehe.)Dig. 43,7De locis et itineribus publicis (Von öffentlichen Plätzen und Wegen.)Dig. 43,8Ne quid in loco publico vel itinere fiat (Dass an einem öffentlichen Platze oder Wege Etwas nicht geschehe.)Dig. 43,9De loco publico fruendo (Von dem Genuss eines öffentlichen Platzes.)Dig. 43,10De via publica et si quid in ea factum esse dicatur (Von öffentlichen Strassen und wenn etwas in demselben errichtet werden sein soll.)Dig. 43,11De via publica et itinere publico reficiendo (Von der Ausbesserung öffentlicher Strassen und Wege.)Dig. 43,12De fluminibus. ne quid in flumine publico ripave eius fiat, quo peius navigetur (Von den Flüssen, dass Etwas in einem öffentlichen Flusse oder an dessen Ufer nicht geschehe, wodurch die Schifffahrt beeinträchtigt wird.)Dig. 43,13Ne quid in flumine publico fiat, quo aliter aqua fluat, atque uti priore aestate fluxit (Dass in einem öffentlichen Fluss Etwas nicht geschehe, wodurch der Wasserfluss gegen den im vorhergehenden Sommer geändert wird.)Dig. 43,14Ut in flumine publico navigare liceat (Dass die Schifffahrt an einem öffentlichen Flusse gestattet sei.)Dig. 43,15De ripa munienda (Von der Befestigung des Ufers.)Dig. 43,16De vi et de vi armata (Von der Gewalt und der Gewalt mit Waffen.)Dig. 43,17Uti possidetis (Wie ihr besitzet.)Dig. 43,18De superficiebus (Von Erbpachtungen.)Dig. 43,19De itinere actuque privato (Von Privatwegen.)Dig. 43,20De aqua cottidiana et aestiva (Vom täglichen Wasser und dem Sommerwasser.)Dig. 43,21De rivis (Von den Kanälen.)Dig. 43,22De fonte (Von den Quellen.)Dig. 43,23De cloacis (Von den Kloaken.)Dig. 43,24Quod vi aut clam (Was gewaltsam oder heimlich.)Dig. 43,25De remissionibus (Von den Remissionen.)Dig. 43,26De precario (Vom bittweisen [Besitzverhältniss].)Dig. 43,27De arboribus caedendis (Vom Baumfällen.)Dig. 43,28De glande legenda (Vom Auflesen der Eicheln.)Dig. 43,29De homine libero exhibendo (Von der Auslieferung freier Menschen.)Dig. 43,30De liberis exhibendis, item ducendis (Von der Auslieferung der Kinder und deren Abführung.)Dig. 43,31Utrubi (Vom (Interdicte) Wo immer.)Dig. 43,32De migrando (Vom Ausziehen lassen.)Dig. 43,33De Salviano interdicto (Vom Salvianischen Interdict.)
Dig. 22,1,6Idem li­bro vi­ce­si­mo no­no quaes­tio­num. Cum de in rem ver­so cum he­rede pa­tris vel do­mi­ni age­re­tur et usu­ra­rum quaes­tio mo­ve­re­tur, im­pe­ra­tor An­to­ni­nus id­eo sol­ven­das usu­ras iu­di­ca­vit, quod eas ip­se do­mi­nus vel pa­ter lon­go tem­po­re prae­sti­tis­set. 1Im­pe­ra­tor quo­que nos­ter Se­ve­rus fi­liae Fla­vii Athe­na­go­rae, cu­ius bo­na fue­rant pu­bli­ca­ta, de fis­co id­eo nu­me­ra­ri de­cies cen­te­na do­tis no­mi­ne ius­sit, quod ea pa­trem prae­sti­tis­se do­tis usu­ras al­le­gas­set.

Idem lib. XXIX. Quaest. Ad Dig. 22,1,6 pr.Windscheid: Lehrbuch des Pandektenrechts, 7. Aufl. 1891, Bd. II, § 259, Note 7.Als wegen des in den Nutzen Verwendeten gegen den Erben des Vaters oder Herrn geklagt und Streit wegen der Zinsen erhoben wurde, so hat der Kaiser Antoninus11D. i. hier Marcus Aurelius Antoninus, regiert allein von 169—176 nach Chr. entschieden, dass Zinsen darum zu zahlen seien, weil sie der Herr oder Vater selbst lange Zeit geleistet hätte. 1Auch unser Kaiser Severus22D. i. Septimius Severus, regiert allein von 193—198 n. Chr. hat befohlen, dass der Tochter des Flavius Athenagoras, dessen Vermögen von dem öffentlichen Schatz eingezogen worden war, aus dem Fiscus zehnmal Hunder[tausend] als Mitgift darum ausgezahlt werden sollten, weil sie angeführt hatte, dass der Vater die Zinsen der Mitgift33Welcher er versprochen hatte. Aus der Zahlung der Zinsen ward hier auf die Bestellung der Mitgift geschlossen, und deshalb der Fiscus als successor des Bestellers zur Auszahlung der Mitgift verurtheilt. geleistet hätte.

Dig. 28,6,40Pa­pi­nia­nus li­bro vi­ce­si­mo no­no quaes­tio­num. Cau­sa co­gni­ta im­pu­bes ad­ro­ga­tus de­ces­se­rat. quem­ad­mo­dum le­gi­ti­mis he­redi­bus auc­to­ri­ta­te prin­ci­pa­li pro­spi­ci­tur vin­cu­lo cau­tio­nis, ita, si for­te sub­sti­tuit na­tu­ra­lis pa­ter im­pu­be­ri, suc­cur­ren­dum erit sub­sti­tu­to: nam et le­gi­ti­mis he­redi­bus fu­tu­ris non aliae quam uti­les ac­tio­nes prae­sta­ri pos­sunt.

Übersetzung nicht erfasst.

Dig. 35,2,11Idem li­bro vi­ce­si­mo no­no quaes­tio­num. In ra­tio­ne le­gis Fal­ci­diae re­ten­tio­nes om­nis tem­po­ris he­redi in qua­dran­tem im­pu­tan­tur. 1Si ser­vus sub con­di­cio­ne li­ber­ta­te da­ta vi­ta de­ces­sit, si qui­dem im­ple­ta con­di­cio quan­do­que fue­rit, he­redi non vi­de­bi­tur per­is­se: quod si de­fe­ce­rit, in con­tra­rium ra­tio tra­hit, sed quan­ti sta­tu­li­ber mo­riens fuis­se vi­de­bi­tur. 2Im­pe­ra­tor Mar­cus An­to­ni­nus de­cre­vit he­redes, qui­bus pars bo­no­rum ab­la­ta est, non in am­plio­rem par­tem quam pro ea par­te quae re­lic­ta est le­ga­to­rum no­mi­ne te­ne­ri. 3Cum qui­dam par­te di­mi­dia bo­no­rum ad­emp­ta fuis­set rele­ga­tus idem­que pro­vo­ca­tio­ne in­ter­po­si­ta tes­ta­men­to post­ea fac­to ob­is­set at­que post mor­tem eius non ius­te ap­pel­la­tum es­set pro­nun­tia­tum: quae­si­tum est, utrum ae­ris alie­ni lo­co pars di­mi­dia abs­ce­de­ret, ut re­si­dua so­la vi­de­re­tur fuis­se in bo­nis, an ve­ro suc­cur­ri he­redi ne­ces­sa­rium es­se vi­de­bi­tur. sed vi­de­tur suc­cur­ri de­be­re, cum ani­mus li­ti­gan­tis et op­ti­nen­di vo­tum hanc opi­nio­nem ad­mit­tit. 4Si ser­vus tes­ta­men­to ma­nu­mis­sus an­te ad­itam he­redi­ta­tem de­ce­dat, he­redi qui­dem per­is­se in­tel­le­gi­tur: sed cu­ius pre­tii erit, qui, si vi­ve­ret, non aes­ti­ma­re­tur? nam et eos, qui mo­rien­te do­mi­no ea va­le­tu­di­ne af­fec­ti fue­rant, ut eos non pos­se vi­ve­re cer­tum es­set, ta­men, si post­ea mo­rian­tur, he­redi­ta­ti per­is­se re­spon­sum est. nec aliud in his, qui sub eo­dem tec­to fue­runt, cum do­mi­nus a fa­mi­lia ne­ca­re­tur. 5Quod vul­go di­ci­tur in ta­bu­lis pa­tris et fi­lii unam Fal­ci­diam ser­va­ri quam po­tes­ta­tem ha­beat, vi­den­dum est: quam­vis enim sub­sti­tu­tus quae a pu­pil­lo re­lic­ta sunt, cum fi­lius he­res ex­sti­tit, ut aes alie­num quod­li­bet de­beat, ta­men prop­ter ea, quae da­ta sunt ta­bu­lis se­cun­dis, con­tri­bu­tio­ni lo­cus est. se­cun­dum quae pot­erit eve­ni­re, ne sub­sti­tu­tus quic­quam re­ti­neat vel ut lon­ge plus ha­beat quar­tae pa­ter­nae he­redi­ta­tis. quid er­go, si non suf­fi­ciat pu­pil­li he­redi­tas le­ga­tis, cum pa­tris suf­fe­cis­set? de suo (qua­dran­te nimi­rum) da­bit sub­sti­tu­tus, quon­iam pa­ter le­ga­vit de suo: nec ad rem per­ti­net, quod ex nul­lo tes­ta­men­to prae­sta­tur ul­tra vi­res pa­tri­mo­nii, cum in hac par­te iu­ris le­ga­ta, quae ta­bu­lis se­cun­dis re­lin­quun­tur, qua­si pri­mis sub con­di­cio­ne re­lic­ta in­tel­le­gun­tur. 6Si fi­lio suo duos sub­sti­tue­rit et al­te­rius por­tio­nem one­ra­ve­rit, trac­ta­ri so­let, an ex per­so­na sua Fal­ci­diam pos­sit in­du­ce­re sub­sti­tu­tus, quam pu­pil­lus non ha­be­ret vel unus pu­pil­li sub­sti­tu­tus. et fa­ci­le quis di­xe­rit con­se­quen­ter prio­ri­bus, quae de pa­tri­mo­nii ra­tio­ne dic­ta sunt, non es­se Fal­ci­diae lo­cum et ul­tra vi­res por­tio­nis con­ve­nien­dum al­te­rum sub­sti­tu­tum. sed ve­rior est di­ver­sa sen­ten­tia per­in­de huic quar­tam re­lin­quen­dam ex­is­ti­man­tium at­que ita si pa­tri he­res ex­ti­tis­set: ut enim opes pa­tris et con­tri­bu­tio le­ga­to­rum in­de ca­piunt et for­mam et ori­gi­nem, ita plu­res sub­sti­tu­ti sub­duc­ta per­so­na pu­pil­li re­vo­can­di sunt ad in­tel­lec­tum in­sti­tu­tio­nis. quid ta­men di­ce­mus de al­te­ro sub­sti­tu­to, qui non est one­ra­tus? si for­te non­dum le­ga­ta pu­pil­lus a se re­lic­ta sol­vit et ali­quid ul­tra do­dran­tem sit in om­ni­bus, et ip­sum Fal­ci­diam ha­bi­tu­rum? at­quin quar­tam ha­bet ne­que idem pa­tia­tur in­sti­tu­ti com­pa­ra­tio. rur­sus si ne­ge­mus, aliud aper­te, quam quod vol­go pro­ba­tum est, re­spon­de­tur. ita­que va­rie­tas ex­sis­tet, ut is qui­dem, qui pro­prio no­mi­ne one­ra­tus est, vel­ut in­sti­tu­tus de­si­de­ret quar­tam, al­ter au­tem, qui non est one­ra­tus, ut sub­sti­tu­tus, li­cet por­tio lar­gia­tur eius, non in so­li­dum con­ve­nia­tur prop­ter cal­cu­li con­fu­sio­nem. huic con­se­quens est, ut, si pu­pil­lo de Fal­ci­dia cau­tum fuit, duo­bus com­mit­ta­tur sti­pu­la­tio, vi­de­li­cet in eam quan­ti­ta­tem, quam unus­quis­que si­bi re­ti­ne­re po­tuis­set. 7Quae­si­tum est, si quis pu­pil­lo co­he­redem sub­sti­tuis­set, quem­ad­mo­dum le­gis Fal­ci­diae ra­tio in­qui­ri de­beat? et qua­le est, quod vol­go di­ce­re­tur, le­ga­to­rum ra­tio­nem se­pa­ran­dam? di­xi, quan­tum ad le­ga­ta, quae pa­ter a fi­lio, item a sub­sti­tu­to re­li­quit, nul­lam fie­ri pos­se se­pa­ra­tio­nem, cum com­mu­ni cal­cu­lo sub­ician­tur et in­vi­cem in­du­cant con­tri­bu­tio­nem. sed le­ga­ta, quae ab in­sti­tu­to ex­te­ro da­ta sunt, per­mis­ce­ri ce­te­ris non opor­te­re: id­eo­que quar­tam pu­pil­lo da­tae por­tio­nis ha­be­re sub­sti­tu­tum, quam­vis suam por­tio­nem ha­beat ut in­sti­tu­tus: et aliam cau­sam es­se eius, qui ex va­riis por­tio­ni­bus he­res scri­be­re­tur: ibi enim le­ga­to­rum con­fun­di ra­tio­nem non mi­nus, quam si se­mel fuis­set nun­cu­pa­tus ex ea por­tio­ne, quae con­fi­ce­re­tur ex plu­ri­bus, ne­que re­fer­re, pu­re sae­pe an sub di­ver­sis con­di­cio­ni­bus sit he­res in­sti­tu­tus. 8Si quis ex­he­redato fi­lio sub­sti­tuit he­redem in­sti­tu­tum et ab eo ta­bu­lis quo­que se­cun­dis le­ga­ve­rit, ne­ces­sa­rio ra­tio con­fun­de­tur, cum id­eo le­ga­ta va­le­re di­xe­rit Iu­lia­nus a sub­sti­tu­to re­lic­ta, quod idem pa­tri he­res ex­sti­te­rit.

Übersetzung nicht erfasst.

Dig. 38,6,7Pa­pi­nia­nus li­bro vi­cen­si­mo no­no quaes­tio­num. Scrip­to he­rede de­li­be­ran­te fi­lius ex­he­redatus mor­tem ob­it at­que ita scrip­tus he­res omi­sit he­redi­ta­tem. ne­pos ex il­lo fi­lio sus­cep­tus avo suus he­res erit ne­que pa­ter vi­de­bi­tur ob­sti­tis­se, cu­ius post mor­tem le­gi­ti­ma de­fer­tur he­redi­tas. nec di­ci pot­est he­redem, sed non suum ne­po­tem fo­re, quod pro­xi­mum gra­dum num­quam te­nue­rit, cum et ip­se fue­rit in po­tes­ta­te ne­que pa­ter eum in hac suc­ces­sio­ne prae­ve­ne­rit. et alio­quin si non suus he­res est, quo iu­re he­res erit, qui si­ne du­bio non est ad­gna­tus? ce­te­rum et si non sit ex­he­redatus ne­pos, ad­iri pot­erit ex tes­ta­men­to he­redi­tas a scrip­to he­rede fi­lio mor­tuo: qua­re qui non ob­stat iu­re in­tes­ta­ti, iu­re tes­ta­ti vi­de­bi­tur ob­sti­tis­se. 1Non sic pa­ren­ti­bus li­be­ro­rum, ut li­be­ris pa­ren­tium de­be­tur he­redi­tas: pa­ren­tes ad bo­na li­be­ro­rum ra­tio mi­se­ra­tio­nis ad­mit­tit, li­be­ros na­tu­rae, si­mul et pa­ren­tium com­mu­ne vo­tum.

Übersetzung nicht erfasst.

Dig. 38,16,15Pa­pi­nia­nus li­bro vi­cen­si­mo no­no quaes­tio­num. Si pa­ter apud hos­tes mo­ria­tur, de­func­tum iam in ci­vi­ta­te fi­lium cre­di­mus pa­trem fa­mi­lias de­ces­sis­se, quam­vis pa­tria po­tes­ta­te, quam­diu vi­xe­rit, non fue­rit in ple­num li­be­ra­tus: ita­que he­redem ha­bi­tu­rus est is­te non re­ver­so pa­tre. sed si post­li­mi­nio red­ie­rit pa­ter iam de­func­to fi­lio, quid­quid me­dio tem­po­re per eum quae­si­tum est, ha­be­bit: et non est mi­rum, si pe­cu­lium quo­que de­func­ti pri­dem fi­lii de­fer­tur pa­tri, cum ex eo na­tus po­tes­ta­tis ip­sius fiat per sus­pen­si iu­ris con­sti­tu­tio­nem.

Papin. lib. XXIX. Quaest. Wenn der Vater in feindlicher Gefangenschaft gestorben ist, so wird der schon früher im Staate verstorbene Sohn als Hausvater verstorben erachtet, obwohl er bei seinen Lebzeiten nicht vollständig aus der väterlichen Gewalt herausgetreten ist; wenn daher sein Vater nicht zurückgekehrt ist, so wird jener einen Erben haben. Ist aber der Vater nach Ableben des Sohnes vermöge des Heimkehrrechts zurückgekehrt, so wird er Alles erhalten, was derselbe in der Zwischenzeit erworben hat, und es ist kein Wunder, wenn das Sondergut des schon vorher verstorbenen Sohnes dem Vater anfällt, weil sein Sohn durch die Bestimmung des Heimkehrrechts44Suspensi juris constitutio, s. die Note bei Charond. seiner Gewalt unterworfen wird.

Dig. 39,5,27Pa­pi­nia­nus li­bro vi­cen­si­mo no­no quaes­tio­num. Aqui­lius Re­gu­lus iu­ve­nis ad Ni­cos­tra­tum rhe­to­rem ita scrip­sit: ‘quon­iam et cum pa­tre meo sem­per fuis­ti et me elo­quen­tia et di­li­gen­tia tua me­lio­rem red­di­dis­ti, do­no et per­mit­to ti­bi ha­bi­ta­re in il­lo ce­na­cu­lo eo­que uti’. de­func­to Re­gu­lo con­tro­ver­siam ha­bi­ta­tio­nis pa­tie­ba­tur Ni­cos­tra­tus et cum de ea re me­cum con­tu­lis­set, di­xi pos­se de­fen­di non me­ram do­na­tio­nem es­se, ve­rum of­fi­cium ma­gis­tri qua­dam mer­ce­de re­mu­ne­ra­tum Re­gu­lum id­eo­que non vi­de­ri do­na­tio­nem se­quen­tis tem­po­ris ir­ri­tam es­se. quod si ex­pul­sus Ni­cos­tra­tus ve­niat ad iu­di­cem, ad ex­em­plum in­ter­dic­ti, quod fruc­tua­rio pro­po­ni­tur, de­fen­den­dus erit qua­si lo­co pos­ses­so­ris con­sti­tu­tus, qui usum ce­na­cu­li ac­ce­pit.

Ad Dig. 39,5,27Windscheid: Lehrbuch des Pandektenrechts, 7. Aufl. 1891, Bd. II, § 368, Note 11.Papin. lib. XXIX. Quaest. Aquilius Regulus, ein Jüngling, schrieb an Nicostratus, Lehrer der Beredsamkeit, wie folgt: Weil Du sowohl immer bei meinem Vater gewesen, als auch mich durch Deine Beredsamkeit und Deinen Fleiss gebildet hast, schenke und gestatte ich Dir, in jenem Zimmer zu wohnen und solches zu benutzen: nach dem Tode des Regulus wurde die Wohnung dem Nicostratus streitig gemacht: und als er mich deshalb zu Rathe zog, behauptete ich, es lasse sich vertheidigen, dass solches keine reine Schenkung sei: sondern Regulus habe die Dienste seines Lehrers durch eine Belohnung vergolten: und deswegen erscheine die Schenkung für die Folgezeit nicht ungültig; wenn also Nicostratus, aus der Wohnung vertrieben, den Richter angeht, so wird er nach Analogie des dem Nutzniesser zur Seite stehenden Interdicts geschützt werden müssen: Derjenige, welcher die Benutzung eines Zimmers erhalten hat, vertritt [nämlich] gleichsam die Stelle des Besitzers.

Dig. 39,6,40Pa­pi­nia­nus li­bro vi­cen­si­mo no­no quaes­tio­num. Si mor­tis cau­sa in­ter vi­rum et uxo­rem do­na­tio fac­ta sit, mor­te se­cu­ta re­du­ci­tur ad id tem­pus do­na­tio, quo in­ter­po­si­ta fuis­set.

Papin. lib. XXIX. Quaest. Wenn zwischen Mann und Frau eine Schenkung auf den Todesfall gemach worden ist, so wird nach dem Tode [des Schenkers] die Schenkung auf die Zeit zurückbezogen, wo sie gemacht worden ist.

Dig. 49,15,10Pa­pi­nia­nus li­bro vi­cen­si­mo no­no quaes­tio­num. Pa­ter in­sti­tu­to im­pu­be­ri fi­lio sub­sti­tue­rat et ab hos­ti­bus cap­tus ibi de­ces­sit: post­ea de­func­to im­pu­be­re le­gi­ti­mum ad­mit­ti qui­bus­dam vi­de­ba­tur ne­que ta­bu­las se­cun­das in eius per­so­na lo­cum ha­be­re, qui vi­vo pa­tre sui iu­ris ef­fec­tus fuis­set. ve­rum huic sen­ten­tiae re­fra­ga­tur iu­ris ra­tio, quon­iam, si pa­ter, qui non red­iit, iam tunc de­ces­sis­se in­tel­le­gi­tur, ex quo cap­tus est, sub­sti­tu­tio suas vi­res ne­ces­sa­rio te­net. 1Si mor­tuo pa­tre ca­pia­tur im­pu­bes in­sti­tu­tus vel ex­he­redatus, in promp­tu est di­ce­re le­gem Cor­ne­liam de ta­bu­lis se­cun­dis ni­hil lo­cu­tam eius dum­ta­xat per­so­nam de­mons­tras­se, qui tes­ta­men­ti fac­tio­nem ha­buis­set. pla­ne cap­ti­vi et­iam im­pu­be­ris le­gi­ti­mam he­redi­ta­tem per le­gem Cor­ne­liam de­fer­ri, quon­iam ve­rum est ne im­pu­be­rem qui­dem fac­tio­nem tes­ta­men­ti ha­buis­se: et id­eo non es­se alie­num prae­to­rem sub­se­qui non mi­nus pa­tris quam le­gis vo­lun­ta­tem et uti­les ac­tio­nes in he­redi­ta­tem sub­sti­tu­to da­re.

Übersetzung nicht erfasst.