De ambiguitatibus liber singularis
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
Dig. 28,6,31Idem libro singulari de ambiguitatibus. In substitutione filio ita facta: ‘quisquis mihi ex supra scriptis heres erit, idem filio heres esto’, quaeritur, quisquis heres quandoque fuerit intellegatur an quisquis heres tum erit, cum filius moriatur. placuit prudentibus, si quandoque heres fuisset: quamvis enim vivo pupillo heres esse desisset, forte ex causa de inofficioso, quae pro parte mota est, futurum tamen eum heredem ex substitutione creditum est. 1Non simili modo in hac specie dicendum est, si quis, cum filios duos haberet, Gaium puberem, Lucium impuberem, ita filio substituisset: ‘si Lucius filius meus impubes decesserit neque mihi Gaius filius heres erit, tunc Seius heres esto’: nam ita prudentes hoc interpretati sunt, ut ad impuberis mortem condicio substitutionis esset referenda.
Übersetzung nicht erfasst.
Dig. 32,62Iulianus libro singulari de ambiguitatibus. Qui duos mulos habebat ita legavit: ‘mulos duos, qui mei erunt cum moriar, heres dato’: idem nullos mulos, sed duas mulas reliquerat. respondit Servius deberi legatum, quia mulorum appellatione etiam mulae continentur, quemadmodum appellatione servorum etiam servae plerumque continentur. id autem eo veniet, quod semper sexus masculinus etiam femininum sexum continet.
Übersetzung nicht erfasst.
Dig. 34,5,13Idem libro singulari de ambiguitatibus. Si is qui ducenta deposuit ita leget: ‘Seio cum ducentis quae apud eum deposui trecenta lego’, singulae summae separate quidem certam habent demonstrationem, coniunctione vero tali incidunt in ambiguitatem. sed dicendum est non trecenta, sed quingenta deberi, quia duae summae iunguntur. 1Si quis leget: ‘fundum Seianum heres meus Attio cum Dione Maevii servo dato’, dubitatur quidem, Dioni quoque fundus legatus sit an Dio cum fundo legatus sit. sed magis dicendum est non solum fundum, sed etiam servum Dionem esse legatum, maxime si nullas iustas causas habuit Dioni legandi. 2Cum ita stipulationem concipimus: ‘si hominem aut fundum non dederis, centum dari spondes?’ utrumque est faciendum, ne stipulatio committatur, id est sive alterum sive neutrum factum sit, tenebit stipulatio. idemque est evidenter, cum propositis specialiter pluribus rebus, quas fieri volumus, ita stipulamur: ‘si quid eorum factum non erit’: veluti ‘Stichum et Damam et Erotem sisti? si quis eorum non steterit, decem dari?’ necesse est enim omnes esse sistendos, ut stipulationi satisfiat. vel ut propius accedamus, fingamus ita stipulationem factam: ‘si Stichum et Damam et Erotem non sisteris, decem dari?’ neque enim dubitabimus, quin aeque omnes sisti oporteat. 3Utrum ita concipias stipulationem ‘si illud aut illud factum non erit’ an hoc modo ‘si quid eorum factum non erit, quae ut fierent, comprehensa sunt’, hoc interest, quod, quamvis altero facto verum sit hoc aut illud vere factum esse, non ideo tamen verum erit hoc aut illud factum non esse. nam simul ea possunt esse vera, quamvis inter se contraria sunt, quia cum significatio non ex universo, sed ex aliquo sumitur, si veri aliquid inde sit, veram efficit totam orationem: sicut e contrario duae orationes pugnantia continentes simul falsae sunt, veluti si qui liberorum partim puberes, partim impuberes decesserint, nam et hoc falsum erit omnes impuberes decessisse et illud omnes puberes decessisse. id accidit, quia significatio sumitur ex universo, in quo si aliquid falsum est, totam orationem falsam efficit. animadvertendum igitur est, quid sit, de quo quaeritur. nam cum ita concipio ‘si illud aut illud non fuerit’, quaeri debet, an aliquid factum non sit: illius effectus hic est, ut neutrum fiat, huius autem, ut utrumque fiat: nec in illo prodest aliquid non fecisse, si aliquid factum sit, neque in hoc aliquid fecisse, si aliquid factum non sit. 4Proinde si quis ita interroget: ‘eorum quid, quae obiciuntur tibi, fecisti?’ ille neget, hoc exprimat: ‘eorum quid, quae obiciuntur, non feci’, id est ‘nihil horum feci’. 5Si quis autem plura in stipulatum deducat, quorum unum fieri velit, ita comprehendere debet: ‘illud aut illud fieri spondes? si nihil eorum factum erit, tantum dabis?’ 6Item si pater familias in testamento ita scripserit: ‘si quis mihi filius aut filia genitur, heres mihi esto: si mihi filius aut filia heres non erit, Seius heres esto’, non satis voluntatem suam declaravit, si non aliter extraneum heredem esse volet, quam si neque filius neque filia heres sit: hoc enim modo concipi oportet: ‘si mihi neque filius neque filia heres erit’. potest autem interdum superior scriptura esse necessaria, si quis, cum filium et filiam habeat, utrumque heredem instituere velit, sed sive alter heres futurus sit, extraneum miscere, sive neuter, extraneum substituere. sed proclivior est sententia testatoris sic esse interpretanda, ut, sive filius sive filia nati ei fuerint, extraneus non admittatur, nisi specialiter hoc testator expresserit.
Übersetzung nicht erfasst.